MAĆICY SERBSKEJE

86 Dr. Pful:dłumoki (dumoki), dł. dłymoki. Žana tajka a podobna twórbanjeje jejničcy a wuzankujicy prawa, a žana wot nich tež na sebisamej wopačna njeje, tak zo so žaneje, hdyž ju wuhladamy abozasłyšimy, nastróžeć njetrjebamy. Tola dokelž Łužica, runje kažnaš maćičny Časopis (a kaž naposledku tež kóždy jenotliwy wotnas sam) na zbližowanje horno- a delnołužiskeje serbšćiny myslia na to dźěła, njemóžu ja hinak, hač zo před twórbomaj ‘nježlidyžli’ za to hłosuju, zo bychmy my hornołužiscy Serbjo, kiž wo¬boje znajemy, z dźiwanja na našich delnołužiskich krajanow, kižmaju jeno ‘nježli’, přichodnje stajnje nježli pisali. Na druhejstronje pak so tež wě, zo dyrbja delnołužiscy Serbjo — kaž sotež hižo čini — ze swojich rozdźělnych twórbow při pisanju tewubjerać, kotrež su nam po našej narěči najbóle přistupne.2. a) Tak sym tu zasadu wuprajił, zo so — na čož chcychkedźbliwych sčinić — přesunjenja zynkow nabojeć njetrjebamy,jelizo samsne hdźe nadeńdźemy. W našim padźe pak tajke aninjeje a dyžli a nježli stej jenak prěnjotnej, kaž so hnydompřeswědčimy, hdyž čitaŕ so dopomni, zo so starobołhaŕske ‘ui’pola nas najbóle přez y zastupuje, budźe jemu sćěhowace wu¬jasnjenje słowa ‘dyžli’ lóhko zrozymliwe. ‘Dyžli’ wobjima před¬łožku do (přir. § 1) z akkusativom, pronominalny akkusativ je,wjazawu že (zo) a adverbio li (snadź, etwa); ‘do je že li’ rěkatak wjele kaž ‘z poćahowanjom (z dźiwanjom) na to zo snadź,mit bezug (mit rücksicht) darauf, dass etwa‘, a tón wuraz je sow běhu časow takle zpřeměnjał: Doježli — dojžli — dójžli —dujžli — dyžli. W 1. knihach Mójzesowych 3, 1 so čita: ‘Hadběše mudriši dyžli (dł. nježli) wšitke zwěrjata’; tele słowasu po zastarskim zapřijeću wuraza takle zrozymjeć: ‘Had běšemudriši w nastupanju teho, zo (běchu) snadź wšitke zwěrjata(mudre), die schlange war listiger in betreff dessen, dass (rück¬sichtlich dessen, dass) alle thiere vielleicht (listig, klug waren).’b) Za ‘do’ móžeše po zastarskej rěči so tež předłožka ‘we’z akkusativom trjebać, po kotrejž móžeše pronominalna twórba‘je’ so do enowaneho nje přewobroćić: We nje že li —w nje¬že li — w nježli — nježli. Štož chce, móže tón wuraz tež zajednory akkusativ poćahowanja (bjez předłožki ‘we’) dźeržeć, kaj¬kiž je n. př. we łaćanskim ‘domum ire, Romam proficisci’.