92 Dr. Pful:zrozymjeć kaž ‘klinča’, mjenujcy takle: die sense redet in den(sie beim wetzen umspielenden) wetzstein hinein, kosa wotmolwjabrusej (kiž so wokoło njeje suwa). Delnołužiske ‘rycaś’ njerěkapola nas ‘ryčeć’, ale — kaž daloko je do cyła trjebane — ručeć.Ja znaju tu twórbu, kiž dospołnje łaćanskemu rug-ire wotpo¬wěda, z Wysokeje pola Wosleńka, kotraž nam ze swojej narěčuza to rukuje, zo nastupace słowo ručeć rěka (a nic ryčeć): pře¬tož we Wysokej so kóžde ‘y’ jako nawoprawske y wurjeknje(žane kaž ‘u’ abo ‘ó’). Burski muž wo tamej sadźe raz ke mnipraješe: Kosa njeryči přeco, kosa zas do brusa rěči, je tak wjelekaž ‘Nalěće zaso je’.10. Namjetuje so, zo bychmy so nadźěć, so předźěća t. d. pisali. Temu ja připadnyć njemóžu, dokelž wona infini¬tivow дътн (ponere) a ДЪЉТН (facere) njerozdźěla, kotrajž staj so,runjež na zhromadnym korjenju dě- (dhā-, έ-) wotpočujetaj,do samostatneju hałozow rozrostłoj.a) Starobołhaŕski infinitiv dě-ti (ponere) by w našej serb¬šćinje dźěć rěkał.b) Starobołharske dě (kaž grichiske ε-) wutwori sebiswoje praesento přez reduplikaciju a přez zwučene wukónčenje-j-ų (gr. μι): De-dě-jų (ΤΊ- Η-μι) — (w běhu časow de-dě-jų— de-d-jų — de-d-žų — (z přesunjenjom deždų. Připódla trje¬baše so nowše praesento dě-jų. W našej rěči by to dedźu(resp. dźu) a dźěju rěkało.c) Tola dokelž my Serbjo teho jednoreho słowjesa nimamy,je nuzne, zo sebi na nastupacu zestajeńku pohladamy. Stbłhskeo-dě-ti (um-legen, bedecken) klinči pola nas wodźěć: 1. wo¬soba rěka (wo-dedźu) wodźu, resp. wodźěju.d) ‘Wodźěć’ pak (cyle kaž ‘přikryć’) njepłaći rěčnemu čućuza komposito, a tak spadnje ‘ě’ na je (e): Wodźeć (podobnjekaž smy horjeka ‘wumrjeć’ póznali), a 1. wosoba je wodźeju,nochcemy-li staršeje twórby wodźu nałožić.e) Wokoło Lubija so ‘je’ dys a dys na i powyši: n. př.člowjek — člowik. Tak praji so w tej stronje tež wodźić(= wodźeć), wodźiju pódla ‘wodźu’, wodźił.11. a) Stbłhski infinitiv dě-já-ti je so pola nas taklespřeměnjał: Dijati — djati — dźaći (dł. źaś) — dźeći — dźeć
Wo někotrych słowach a twórbach. 93(machen). Tole słowjeso pokazuje so pola nas w Hornej Łužicyjenož w reflexivnej twórbje so dźeć (sich machen, sich bilden,sich gestalten, als traumgebilde erscheinen, träumen).b) Stbłhske praesento ‘dě-ju’ by nam twórbu dźěju poski¬ćało. Naša serbšćina pak je sebi dźeju (dł. źeju) a dźiju wu¬tworiła: prěniše wot druhotneho (infinitivoweho) kmjena dźe¬(dźe-ć), posledniše wot powyšeneho kmjena dźi- (di-ja-ti). Přir.tež ‘li- (giess-en)’: praes. li-j-u, infin. li-já-ti — ljati —ljaći — ljać — leć; delanscy infinitiy ‘le-ć: praes. le-j-u.c) Dokelž so słowjeso so dźeć (träumen) jenož w hornymkraju trjeba, njemóžemy hinak, hač zo praesento mi so dźijepisamy.d) Zestajeńka so pře-dźeć (sich durcharbeiten = aufgehen[von geschwüren]) ma tehorunja vokal i, mnjež by tež e zro¬zymliwe było (předźije so, předźeje so), porst so předźa, je sopředźał.e) Stbłhrske na-dějati sę (sich hinaufarbeiten, sich em¬porheben = sich durch hoffnung erheben, hoffen) móže w 1.wosobje nadźeju so a tež nadźiju so klinčeć. Na zbližowanjedialektow bjeŕmy při pisanju nadźeju so.f) Stbłhrska naděja (hoffnung) dyrbi po prjedy podatymprawidle pola nas n a d ź ej a (nic ‘nadźěja’) rěkać, a to słowo dyrbiso tež tak pisać, dokelž je naše hornokrajne ‘nadźija’ jenož powopačnej analogiji (z twórby ‘nadźiju so’) wudźěłane.g) We wurazu dźě-ło je ‘ě’ so přez to zdźeržało, zo jedołho w zanknjenej sylbje stało: Dě-tro (štož kaž ‘dět-ro’ klin¬češe) — dědro — dědło — děło — dźěło. Přir. πέτ-ομαι,pt-ak — pjet-tro — pjetro — pjero. Sylba -tro je tosamotnaz łaćanskim a grichiskim ‘-trum, -τ oν’, a zynkaj ‘r — ł’ sebiznapřećnje wotpowjedataj.h) Naše starše pismowstwo podawa nam (2. Mojz. 35, 35)ětowanu twórbu dźěće (das weben, tkanje). By-li so tudy wokorjeń dźěć = ‘dźeć’ jednało, by tajke ‘ě’ wurjadne było, nje¬móhło pak nam při pisanju druhich twórbow słowjesa ‘dě-ja-ti’za prawidło słužić. Najskerje pak słuša wuraz dźěće k słowjesu‘dě-ti’ a běše něhdy komposito w dźěće, das einlegen, das ein¬fügen, das einschiessen (des webers). Runje tajke w je při po-
- Page 1 and 2:
ČASOPISMAĆICY SERBSKEJE1883.Redak
- Page 3 and 4:
Namjezne ludowe pěsnje.Druha zběr
- Page 5 and 6:
Namjezne ludowe pěsnje.5Zeńdu se
- Page 7 and 8:
Namjezne ludowe pěsnje.6. Zlemki z
- Page 9 and 10:
Namjezne ludowe pěsnje. 99. Zlemki
- Page 11 and 12:
Namjezne ludowe pěsnje.11Tam se w
- Page 13 and 14:
Namjezne ludowe pěsnje. 1314. Star
- Page 15 and 16:
Namjezne ludowe pěsnje. 15Hdyž su
- Page 17:
Namjezne ludowe pěsnje.17Ja ’zyj
- Page 20 and 21:
20 Dr. E. Muka:Hornjoserbske ludowe
- Page 22 and 23:
22 Dr. E. Muka:Rězakom z Bělčec,
- Page 24 and 25:
24 Dr. E. Muka:Hdźež sy mój luby
- Page 26 and 27:
26 Dr. E. Muka:Čakaj šće lětko,
- Page 28 and 29:
28 Dr. E. Muka:Hdyž druhom’ lubk
- Page 30 and 31:
30 Dr. E. Muka:Bóch zhojeny, bóch
- Page 32 and 33:
32 Dr. E. Muka:18. Wubjerawosć.(Wo
- Page 34 and 35:
34 Dr. E. Muka:Mać jědźeše do K
- Page 36 and 37:
36 Dr. E. Muka:27. Mjetel.(Smol. I,
- Page 38 and 39:
38 Dr. E. Muka:31. Dary.(Přir. Smo
- Page 40 and 41:
40 Dr. E. Muka:Stara mać po dworje
- Page 43 and 44:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 43Wo
- Page 45 and 46:
(Smol. I, p. 23.)Hornjoserbske ludo
- Page 47 and 48:
Z tamneho boka klóštyraSteji murj
- Page 49 and 50:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 4956.
- Page 51 and 52:
Běłom’ njedaj ničo,Tajkoh’ s
- Page 53 and 54:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 538)
- Page 55 and 56:
Hornjoserbske ludowe pěsnje.Město
- Page 57 and 58:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 57Na
- Page 59 and 60:
59Dwě pěsničcy.Z kritiskim přid
- Page 61 and 62:
Dwě pěsničcy. 61potom wot słowo
- Page 63 and 64:
Přinošk k serbskemu knihopisej. 6
- Page 65:
1 (27 w Markusowych textach.)
- Page 105 and 106: W o b s a h.Namjezne ludowe pěsnje
- Page 107 and 108: Štyri rostlinske pomjenowanja.Wuja
- Page 109 and 110: Hišće někotre rostlinskeWułoži
- Page 111 and 112: M. Kósyk: Basnje. 69Přispomnjenje
- Page 113 and 114: Basnje.Lej, prjezy se šćani Nykso
- Page 115 and 116: Basnje. 736. Tři přělnice.Tři p
- Page 117 and 118: Basnje. 7510. Błudny rejtaŕ.Źo j
- Page 119 and 120: Basnje.Cełej mani ga maš přikaza
- Page 121 and 122: Basnje. 79Cuznik pón tak mysli wó
- Page 123 and 124: Basnje. 8113. Na třoch kralach.*)N
- Page 125 and 126: Hyšći křoceń? Ně, ně, ně,Zas
- Page 127 and 128: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 129 and 130: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 131 and 132: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 133: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 137 and 138: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 139 and 140: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 141 and 142: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 143 and 144: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 145 and 146: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 147 and 148: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 149 and 150: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 151 and 152: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 153 and 154: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 155 and 156: Dr. Pful: Šyldowska rada. 113pak a
- Page 157 and 158: M. Hórnik: Katechismus Jakuba Tici
- Page 159 and 160: Katechismus Jakuba Ticina z 1. 1685
- Page 161 and 162: M. Hórnik: Zacharias Bierling a je
- Page 163 and 164: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 165 and 166: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 167 and 168: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 169 and 170: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 171 and 172: Serbske słowa w zapiskach P. F. Ko
- Page 173 and 174: Serbske słowa w zapiskach P. F. Ko
- Page 175 and 176: Kóncowki -eho, -emu, -oho, -omu. 1
- Page 177 and 178: Kóncowki -eho, -emu, -oho, -omu. 1
- Page 179 and 180: Njeporjadne zesłabjenje někotrych
- Page 181 and 182: Hdźe ma so naše „ě“ za Ѣ pi
- Page 183 and 184: Hdźe ma so naše „ě“ za Ѣ pi
- Page 185 and 186:
Filip Rězak: Hólčkowa słužba.
- Page 187 and 188:
Někotre varianty delnjoserbskich p
- Page 189 and 190:
Někotre varianty delnjoserbskich p
- Page 191 and 192:
Wućahi z protokollow M. S. 149ćic
- Page 193 and 194:
Wućahi z protokollow M. S. 1516) P
- Page 195 and 196:
Wućahi z protokollow M. S. 153Wš
- Page 197 and 198:
Zapis wučenych wustawow a towaŕst
- Page 199 and 200:
I.Wupožčene pjenjezy.Do lutowaŕn
- Page 201 and 202:
Přinoški sobustawow M. S. 159Gilb
- Page 203:
Wobsah.Štyrirostlinskepomjenowanja