132 M. Hórnik:von Vorn fix, darhinten nix. Prótku cżenki, zadé zrébné.Werkzeug. instrumentum. Nado .Wóh owo Zelo Johanneswedel. Materblüthe. Trozkraut.zawadicź jeneho heißt auch: mit Worten schützen und vertreten.BlesaBrésow. (Red. Brězow.)Kóncowki -eho, -emu, -oho, -omu.Podał M. Hórnik.Z pohladom na mój nastawk w Časopisu 1880 str. 155—164kedźbuju pilnje na serbske knihi a časopisy pytajo, w čim soserbscy spisowarjo hišće zjenoćili njejsu a tola lohcy so zjenoćićmóhli.W najnowšim času su so tež we łaćansko-serbskim prawo¬pisu rozešli w genitivnym a dativnym wukónčenju, takzo někotri druhdy -eho, -emu, druhdy -oho, -omu pisaju. Našejrěčespytnikaj k. J. E. Smoleŕ a k. dr. Pful (přir. tudy str. 98a t. d. zakitataj twórbu -eho, -emu z jeničkim wuwzaćom„koho, komu“ (kaž je w Prawopisu 1848) a zestajenkowze „štó (chtó)“. Časopis „Łužica“ piše: toho (a zestajenkow),samoho, jednoho, žanoho a chce rozdźěle w skłonjowanju adjek¬tivow a pronominow; tola podawa jeničcy mjenowaneštyri słowa z „-oho, -omu“. Tutón namjet su Serbske Nowinya druzy wudawarjo knihow bórzy přiwzali. Tež dawa so rada,zo bychu spisowaćerjo, kiž dotal „dobroho, dobromu“ pisachu,wot nětka prawišim twórbam k woli tež pola adjektivow -eho,-emu pisali. Naš znajeŕ namjezneje a mužakowskeje rěče (k.Wjelan) by za wužiwanje wobojeho był, kaž so mi z dopisa weŁužicy 1882 č. 10 wukhadźeć zda; přetož w tamnych stronach,jako skoro wšudźe w serbskim kraju, móžeš mjez ludomwoboje słyšeć: -ego, -emu, jego, jemu; -og’, jog’ jogo, jom’,jomu. Přir. Časopis 1869 str. 74, 75. „Naša Wowka“ wot R.piše: w adjektivach -eho, -emu; ale joho, a tola zaso: žaneho,hdźež bychmy „žanoho“ wočakowali a t. d. (str. 185). Naši poeto¬wje lubuja komodne skrótčenje, pola adjektivow a pronominow je-
Kóncowki -eho, -emu, -oho, -omu. 133najke: dobroh’, wulkoh’, dobrom’, wulkom’, joh’, toh’, čoh’, čom’a t. d. Tuto su skrótčenja połneju wukónčenjow na -oho, -omu,kajkež so hodźi tež słowčku: tola (tež čola?) podpołožić. Delnjo¬łužičenjo w tym lěpje rozdźěleja: jog’, tog’, jom’, tom’; dobreg’,dobrem’.Tajka měšeńca njedyrbjała mjez nami wostać. Zjednoćmyso tež w tym nastupanju, jako smy w mnohim druhim so zje¬noćili najprjedy na zakładźe wědomosće, a hdźež ta dwoju formudowoli, na podłožku kompromissa. Přirunaj rozdźěle w staršichknihach a tež rozdźěle w podrěčach pola Smolerja (Pěsnički 1843).Štó ma rozsudźić? Lud, kaž spomnich, woboje wukónčenjeznaje. Tak je so w běhu časow stało, zo su dla spodobnjenja(analogije) z druhimi na jenej stronje wšitke genitivy a dativy(z wuwzaćom koho, komu) kóncowku -eho, -emu, a na druhejtež wšitke kóncowku -oho, -omu dostałe. Tež naši prěni serbscyspisowarjo tu njerozrěsuja. Prěnje knihi na evangelskej stronjenałožuja přezcyłnje -eho, -emu, dokelž su w drje přirunanychčěskich a pólskich knihach tak zwjetša namakali (wo wuwzaćachnjerěču). Přirunaj: (w tutym Časopisu) Serbsku přisahu z 15. lět¬stotka; Prawopis a rěč w Worjechowym katechismje z 1. 1595;Martiniowe psalmy z 1. 1625. Na katholskej stronje je JakubTicin po hižo powšitkownym wuprajowanju katholskich wosadow-oho, -omu 1679 do pisma zawjedł. Katholscy Serbja su dotalw swojich spisach z wonka Maćicy Serbskeje -oho, -omu wobkho¬wali. Jenož w znatej přiłozy k Łužičanej 1862 a w najnowšimčasu „Serbski Hospodaŕ“ je so po dr. Pfulowym prawopisu wšu¬dźom -eho, -emu pisało. Ja sam sym dotal n. př. w šulskejČitancy 1866 a druhdźe -eho, -emu pisał. W Časopisu 1865str. 349 sym tak prajo lubił, zo tež katholscy Serbjo kón¬cowcy -eho, -emu w nabožnych a wšitkich spisach přiwozmu, je¬lizo evangelscy tam mjenowane reformy w starym prawopisupřewjesć zechcedźa.Ja bych nětko kompromiss na idealnym a wědomostnympodłožku wědźał a podawam tudy w Časopisu swoje myslejeno jako namjet, kaž su tež druzy znajerjo serbskeje rěče swojewozjewjeli.
- Page 1 and 2:
ČASOPISMAĆICY SERBSKEJE1883.Redak
- Page 3 and 4:
Namjezne ludowe pěsnje.Druha zběr
- Page 5 and 6:
Namjezne ludowe pěsnje.5Zeńdu se
- Page 7 and 8:
Namjezne ludowe pěsnje.6. Zlemki z
- Page 9 and 10:
Namjezne ludowe pěsnje. 99. Zlemki
- Page 11 and 12:
Namjezne ludowe pěsnje.11Tam se w
- Page 13 and 14:
Namjezne ludowe pěsnje. 1314. Star
- Page 15 and 16:
Namjezne ludowe pěsnje. 15Hdyž su
- Page 17:
Namjezne ludowe pěsnje.17Ja ’zyj
- Page 20 and 21:
20 Dr. E. Muka:Hornjoserbske ludowe
- Page 22 and 23:
22 Dr. E. Muka:Rězakom z Bělčec,
- Page 24 and 25:
24 Dr. E. Muka:Hdźež sy mój luby
- Page 26 and 27:
26 Dr. E. Muka:Čakaj šće lětko,
- Page 28 and 29:
28 Dr. E. Muka:Hdyž druhom’ lubk
- Page 30 and 31:
30 Dr. E. Muka:Bóch zhojeny, bóch
- Page 32 and 33:
32 Dr. E. Muka:18. Wubjerawosć.(Wo
- Page 34 and 35:
34 Dr. E. Muka:Mać jědźeše do K
- Page 36 and 37:
36 Dr. E. Muka:27. Mjetel.(Smol. I,
- Page 38 and 39:
38 Dr. E. Muka:31. Dary.(Přir. Smo
- Page 40 and 41:
40 Dr. E. Muka:Stara mać po dworje
- Page 43 and 44:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 43Wo
- Page 45 and 46:
(Smol. I, p. 23.)Hornjoserbske ludo
- Page 47 and 48:
Z tamneho boka klóštyraSteji murj
- Page 49 and 50:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 4956.
- Page 51 and 52:
Běłom’ njedaj ničo,Tajkoh’ s
- Page 53 and 54:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 538)
- Page 55 and 56:
Hornjoserbske ludowe pěsnje.Město
- Page 57 and 58:
Hornjoserbske ludowe pěsnje. 57Na
- Page 59 and 60:
59Dwě pěsničcy.Z kritiskim přid
- Page 61 and 62:
Dwě pěsničcy. 61potom wot słowo
- Page 63 and 64:
Přinošk k serbskemu knihopisej. 6
- Page 65:
1 (27 w Markusowych textach.)
- Page 105 and 106:
W o b s a h.Namjezne ludowe pěsnje
- Page 107 and 108:
Štyri rostlinske pomjenowanja.Wuja
- Page 109 and 110:
Hišće někotre rostlinskeWułoži
- Page 111 and 112:
M. Kósyk: Basnje. 69Přispomnjenje
- Page 113 and 114:
Basnje.Lej, prjezy se šćani Nykso
- Page 115 and 116:
Basnje. 736. Tři přělnice.Tři p
- Page 117 and 118:
Basnje. 7510. Błudny rejtaŕ.Źo j
- Page 119 and 120:
Basnje.Cełej mani ga maš přikaza
- Page 121 and 122:
Basnje. 79Cuznik pón tak mysli wó
- Page 123 and 124: Basnje. 8113. Na třoch kralach.*)N
- Page 125 and 126: Hyšći křoceń? Ně, ně, ně,Zas
- Page 127 and 128: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 129 and 130: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 131 and 132: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 133 and 134: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 135 and 136: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 137 and 138: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 139 and 140: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 141 and 142: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 143 and 144: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 145 and 146: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 147 and 148: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 149 and 150: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 151 and 152: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 153 and 154: Wo někotrych słowach a twórbach.
- Page 155 and 156: Dr. Pful: Šyldowska rada. 113pak a
- Page 157 and 158: M. Hórnik: Katechismus Jakuba Tici
- Page 159 and 160: Katechismus Jakuba Ticina z 1. 1685
- Page 161 and 162: M. Hórnik: Zacharias Bierling a je
- Page 163 and 164: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 165 and 166: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 167 and 168: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 169 and 170: Zacharias Bierling a jeho knižka z
- Page 171 and 172: Serbske słowa w zapiskach P. F. Ko
- Page 173: Serbske słowa w zapiskach P. F. Ko
- Page 177 and 178: Kóncowki -eho, -emu, -oho, -omu. 1
- Page 179 and 180: Njeporjadne zesłabjenje někotrych
- Page 181 and 182: Hdźe ma so naše „ě“ za Ѣ pi
- Page 183 and 184: Hdźe ma so naše „ě“ za Ѣ pi
- Page 185 and 186: Filip Rězak: Hólčkowa słužba.
- Page 187 and 188: Někotre varianty delnjoserbskich p
- Page 189 and 190: Někotre varianty delnjoserbskich p
- Page 191 and 192: Wućahi z protokollow M. S. 149ćic
- Page 193 and 194: Wućahi z protokollow M. S. 1516) P
- Page 195 and 196: Wućahi z protokollow M. S. 153Wš
- Page 197 and 198: Zapis wučenych wustawow a towaŕst
- Page 199 and 200: I.Wupožčene pjenjezy.Do lutowaŕn
- Page 201 and 202: Přinoški sobustawow M. S. 159Gilb
- Page 203: Wobsah.Štyrirostlinskepomjenowanja