MAĆICY SERBSKEJE

136 M. Hórnik.W našej serbšćinje móže so porjadne zesłabjenje wosebjew delnjej wobkedźbować: naše wuprajenje kš, pš, tš za kř, př, tř,delnje ź město dź a t. d. Tola mamy tež přikłady njeporjad¬neho zesłabjenja, kotrež je w druhich słowjanskich rěčachbóle rědke. Wosebje słabnjeja, hdyž na wopak wuprajane někotre„č“, „ć“ a „dź“ njedźiwamy, sobuzynki „k, p, t, s a š“.I. Zesłabjene k = g, h: hdy, hdźe, delnjoserb. gdy, gźo,starosłowjanske къдa, къдє; mjehki, М КЪК a někotre druhe.Najskerje tež delnje „ga“ a naše přismyknjene „ha“ (kaha,štóha a t. d.) ničo druhe njeje hač „kak„ abo „pak“.Za to so po němskim a druhim cuzym nałoženju „k“z wjetša zmócnjuje abo aspiriruje (z wuwzaćom: kara, Karren,kermuš, Kirms, kitel, Kittel, mjez tym zo so zaso „kopić, ko¬pjen a t. d. wopak aspiriruje), ale njedyrbjało so „kh“ pisać,hdyž to tola jara njesłowjanske so wupokazuje, potajkim: kapłan,karla, Karl, kachle, kałdony, kampor, kapa, Katrušinka (přir. słowak¬ske, słabšo: Katyržinka), keluch, kejžor (z Kaiser, tež delnjoserbscykejžor), kimjelca, kofej, kofr at. d. Nic pak: khapłan, kharla abo kha¬dla, Khorla, kheluch, khejžor abo khěžor, khofej, khumšt, a t. d.; pře¬tož hewak dyrbi potom nimale wšě cuze z „kh“ z wuwzaćom grichi¬skich z χ pisać, kaž su někotři počeli, n. př. w S. Nowinach, w NašejWowcy (str. 129: khabinet, str. 117 khompagnija pódla: kolancyja,str.45) a t.d. Tudy njech so wuči: W cuzych słowach so „k“ wótrišowupraja, runje kaž někotři naše cuniše „c“ jako němske wótriše ,,z“wuprajeja, abo kaž my nawopak wótriše romanske „s“ z Němcami jakocune „z“ wurjekujemy za napisane „s“: zeminar město seminar, ze¬ksta m. sexta a t. d. Tež Němcy swoje a cuze „k“ we wšelakich stro¬nach wšelako wuprajeja; n. př. tak mjenowane lipskowske „k“ je jakonaše; w cuzych słowach: gemeinde (gmejna) z korjenja communis a t.d.II. Zesłabjene p=b so husćišo namaka: bołmina Palme, bóčkam. póčka, bablinda, francózske popeline (bablindźane swjećatko),bamž Papst čěske papež a t. d.; Błowašecy (Bloaschitz; Błohašecyby dyrbjało němscy Blogaschitz rěkać) = najskerje Płowašecy;běsnička słyši SO druhdy za pěsnička (drje z dopomnjećom nabasnička) a t. d. Nawopak je panka (Zelle) snadź bańka, pcha =błcha, błokha (tajke błokhi!), pčoła = bčoła (hl. wukład dr. Pfulaw Časopisu), puspon = buxus pola Rostoka, papotać m. babotać;