MAĆICY SERBSKEJE

138 M. Hórnik:Snadź so hodźi za kóžde tutych zesłabjenjow wjacy přikła¬dow nadeńć. Nochcych wšak dospołny zapisk sem słušacych po¬dać, ale našim rěčespytnikam jenož dla dalšeho přepytowanjatuto wobkedźbowanje naspomnić.Hdźe ma so naše „ě“ za Ѣ pisać?Wułožił M. Hórnik.Vokalism našeje hornjo- a delnjoserbskeje rěče njeje słowjan¬skim rěčespytnikam hišće dosć znaty. Słowjenjo njespóznawajujón ze serbskich knihow, dokelž so w nich často hubjeny abonjestajny prawopis (n. př. w Zwahrowym słowniku) nałožuje.Wosebje bywa tehodla njejasnosć wo tym, hdźe Serbja Ѣ ze swo¬jim „ě“ zaměnjeja a hdźe nic.Naš difthong „ě“ ma wosebity zynk, kotryž w čěšćinjez cyła njeje, w pólšćinje pak słyši so druhdy njeregularnje při„ie abo ié“; w pismje zetkuje to z ruskim ѣ, z južnoserbskim-ije a t. d. Najlěpje hodźi so grafiscy woznamjenić: ^ě, jakoby wobaj krótkaj zynkaj nadobo wustorčił.*) Podobnje drjeje tež w starobołharšćinje so wuprajało (ia, ie, ea, pozdźišo tež„ii, io, iu“), hdyž so pismik Ѣ hodźi snadź rozpołožić do po¬wróćeneho cyrillskeho „e“ z prěkušom „i“ woznamjenjacym, abotež do głagolskeho „a“ (?) z přidatym kruchom (koleskom) dru¬heho pismika (i abo Ь) na delnim kóncu, hač runje ma znategłagolske pismo hinaše znamjo za Ѣ, mjenujcy , štož so jakoz łaćanskeho A z dosrjedźa abo spody přistajenym „i“ zestajene zda.Dokelž naše „ě“ jako ^ě klinči, zastupuje wono w cuzychsłowach podobne prěnjemu abo druhemu elementej blizko ležacezynki: i, ü; e (ee), ä (krótke „e“): běrtl (Viertel), běrna (Erd¬birne = Kartoffel, kulka, zemjak), hěca (Hitze, horcota, ćopłota),něšpor & nyšpor (vesperae), jěrcheń (Nierchen, Niere), fěršta (Fürst),kwětla (cydonia), běrc (ital. sbirro) a t. d.; měca (Mütze), hěta*) Naše hornjoserbske „y“ = ŭ ě: ty; delnjoserbske „y“ = ŭ : ty,rycaś; tehodla so wot Serbow druhdy z „i“ abo němskim ü woznamjenja, wo¬sebje w staršich rukopisach. Homjoserbske „y“ (u e) přikhadźa w někotrychdelnich stronach po hubnikach a krknikach za „ó“: wyda, kyń.