opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

217 1560 OOTOB. 218
nimis facile oredendo quod audieram: et tarnen
putavi non de nihilo esse dictum. lam hue spectare
visus est totus sermo, quern apud me habebas, ut
tibi gratularer. Non poteram, quia res non ferebat:
neque tarnen volebam, si fuissem magis praecisus,
te offendere, ne ad officium segnior aut frigidior
esses. Fuit igitur et suspensa oratio mea, et vultus,
tit ita loquar, médius: qui neque signum daret odii
vel reiectionis, neque satis esset exporrectus: quia
Bi actiones tuas omnes prae me tulissem mihi probari,
fucus et simulatio fuisset. Quanquam non
bae tantum rationes perplexum me tenebant, sed
magis labyrinthi vestri horror. Nam dum video
ad sanandas vestras miserias, vel saltern levandas,
nihil esse in me remedii, non libenter admitto ea-
Tum narrationem doloris et taedii plenam. Hoc
idem experti sunt alii quoque pii fratres: in quibus
etsi aliquid desidero, non tarnen desino amare, quia
ignosco eorum infirmitati. Sic ergo tibi persuade,
quamvis in te et similibus correcta cupiam quaedam,
me tarnen fraternam coniunctionem vobiscum fovere.
Quo magis tibi et illis displicebit tristis status vestri
confusio, eo magis mihi placebitis. Yale. Dominus
tibi semper adsit, gubernet te spiritu suo et
cum familia benedicat. Genevae, 13. Octobris 1560.
3260.
CALVINUS BTJLLINGERO.
Capitis dolore afflictus breviter tantum de rebus
GaUicis scribit, maxime de Navarreni ancipiti statu.
Etiam m ipsa Helvetia proceUae minaces.
(Ex autographe» Aroh. Turic. Pint. VI. Vol. 166, olim Bpp.
Tom. 24, fol. 50. Habent praeterea Codd. Genev. 107a, fol.
222, et 108. fol. 119 et 125, Oodd. Bern. VI. 878 et VU. Ill,
deniqne Simler. Vol. 98. Versio anglioa IV. 142.)
Clarissimo viro et fideli servo Christi D. Henricho
Bullingero Tigurinae ecclesiae pastori fratri observance
et carissimo symmystae.
S. Prolixius nunc tibi rescribere, observande
frater, non patitur gravissimus capitis dolor, qui
iam toto biduo me inclementer afflixit. Quod scrihis
de vicinis ') iam ante Steguerus*) Bernensis
8260.1) Olaronensibus: minime vero de Sabaudo etHispano,
quod placuit Anglo.
2) Sic seribendum (Steiger) non Stregerus, ut habent
apogr. quaedam et Anglus.
quaestor hie narraverat. Eos data opera belli occasionem
captare mihi probabile est, neque tarn impetu
suo quam alieno impulsu hue ferri. Dominus
eorum ferocitatem compescat vel mitiget, simulque
perversis consiliis occurrat. Regem et pecuniam
et milites a vobis postulare audieram: sed vestrae
prudentiae confisus non putavi te monendum quorsum
id spectaret.
De motu Lugdunensi 8 ) nuper scripsi. Fuit
certe aliquid agitatum, sed a paucis. Volebant hoc
modo stimulare Navarrum, sed praepostere. Ego,
qui sciebam neque eius rationibus id esse consentaneum,
et mentem eius tenebam, conatus fueram
abrumpere. Verum quia longius progressi fuerant,
détecta ex parte fuit conspiratio. Nihil tarnen deterius
repertum quam quod volebant liberum cursum
aperire evangelio. In regem vel eius imperium
nihil tentatum. Quorsum vero hao nova postulatione
spectent Guisiahi, satis ex edicto 4 ) apparet
ubi sub regis persona queruntur cogi passim et
pecunias et homines religionis praetextu, ideoque
capitaliter vêtant, ne quis principibus vel aliis magnis
proceribus det quidquam mutuo, et multa 5 ) in
hanc sententiam. Rex Navarrae in aulam accitus
nunc est in itinere. 6 ) Fratrem adducit, de cuius
fuga mox aliquid audies. 7 ) Sed cave ne quisquam
resciscat ante tempus. Sic autem dispositae sunt
centuriae gallici equitatus ut undique Navarruni
oircumveniant. Eventus in manu Dei est, qui
forte brevi dissipabit quidquid callide videntur
sibi moliri. Uno capite oppresso promittunt sibi
de omnibus faoilem victoriam. Quos porro vocent
rebelles, ipse in procerum consessu aperte testatus
est, nempe qui diversam religionem habere cupiunt.
Nam quum in supplici libello 8 ) quern porrexerat
Admiraldus profitentur se homines pacatos et quietos
regique semper morigeros fore: En, inquit, bonos
et morigeros subditos qui non contenu sunt
religione publica, qui regi suo leges dictant, et eius
generis multa. Orede mihi, pro certo assero, nullum
esse periculum tumultus, quia nemo se movebit,
nisi forte Navarrum hostiliter aggressi fuerint,
pro cuius defensione, ut spero, multi se opponent.
3) Be quo etiam adeundus Thuanus II. 806.
4) De hoe edicto seriptores taeent. Ipse vero Bex mutuum
sibi dari iussit ab ecclesiasticis statibus (Journal de
Bruslart in Mém. de Condé I. 28. 29.)
5) confiscation of property!
6) prid. Cal. Nov. advenu integro même in itinere consumpto.
( Thuan. I xxvi. II. 823, de la Planche 375 seqq.
Popéliniire f. 210.)
7) Et rex et prineeps moniti fuerant a suis, maxime
hic ab uxore ut ne in aulam abirent, in fauces leonum sponte
et incaute delapsuri. Quod ad Gondensis fugam altinet de
qua seriptores lacent, Calvinus fortassis audierat cum tale
quid meditari in summo discrimine.
8) cf. N. 3254 — Reqnestes de la part des Fidèles de
France {Mém. de Condé II. 645).