opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

363 EPI8T0LAE 3339—3341 364
cuisset D. de Saulo, s ) ex caritate me arguebat quod «
nunquam scripsissem ad vos de statu huius anglicae
ecclesiae, nee etiam de causa et modo mei recessus
ex Antverpia, 4 ) quod mihi vestra tota eoclesia vitio
dabat: nee id immerito quidem. At certo scio me
fusissime scripsisse et de huius et de,- illius' statu,
de causis ac modis mei recessus, primum per quondam
Italum procerae altitudinis, qui vocabatur, ni
fallor, Angelo Venetiano. Tum demum per alium
qui excidit memoria, nisi sit D. Bertmus. Nam sat
scio per ilium scripsisse me: nescio autem num ad
te. Tum denique per unum habitatorem Genevae
qui vocatur Antonius Pregeat. Sed ille rescripsit
mihi combussisse se literas, quum transiret per media
tyrannorum pericula. Ipse enim cum altero
quodam negotiatore transscripserant literas manu
omnium senior urn ecclesiae Antwerpiensis subsignatas.
Egopraeterea sentii* voces osorum meorum ad
aures usque tuas et aliorum Dei ministrorum sonuisse.
Verum ego vos tarn sinceros omnes existimo,
ut non porrexeritis illis nisi alteram aurium, alteram
servantes alteri parti integram, cuius veritatem,
etiamsi ego tacuero, tempus revelabit, spero. Turn
etiam ego operam dedi ut ne ad vos veniam immunis
boni atque indubitati testimonii multorum fide
dignorum. Novit etenim amplitudo tua sortem piorum
ita comparatam esse, praesertim verbi Dei
praeconum, ut ' subiaciant * hominum inaledicentiis.
Talisque erit nostra merces ab hominibus. Sed
multo aliam a Deo exspectamus. Per alios quoque
scripsi quorum nunc non memini. Sed credo eos
itidem timuisse tyrannos. Ignoscat maledicis nostris
Deus opt. max. qui recte inter me et illos iudicabit.
Sit et pax Dei cum spiritu tuo. Amen.
Scribebat Londini 12. Februarii 1561
Tuus ex animo qui supra
Ebrardus Heracleus.
3340.
GOODMANUS») CALVINO.
Commended ei iuvenem Scotum Genevae studiis
operam daturum, et hac occasione nonnulla de statu
rerum in sua patria tradit, summatim quidem, inter
alia de Whittinghamo et Knoxo.
(Ex autographo Ood. Genev. 113, fol. 48.)
Eruditionis et pietatis eximiae viro domino suo colendissimo
D. Io. Calvino ecclesiae Genevensis fidelissimo
pastori.
Ignosce mihi, colendissime praeceptor, si quum
multa scribenda nunc forent tarn paucis utor. Nam
sola excusatio tarn diuturni silenti paucis contenta
non esset, nee status rerum nostrarum narratio laconismum
pateretur. Quibus ut par esset exponendi8
neque otium nunc datur neque negotium sustinet,
quemadmodum ab isto qui haec tibi laturus sit
plenius cognosces. Non me excuso quod tanto temporis
intervallo nullas prorsus ad te (cui non ego
solum sed tota Anglia tantopere debet) literas dedi.
Solum hoc abs tua humanitate impetrare contendo,
ne ulla beneficiorum istic acceptorum oblivione factum
pûtes (sic enim me ipsum vita hac indignissimum
iudicarem) neve quod ulla unquam demerit
prompta voluntas huic officio praestando, modo vel
internunciorum opportunitas, vel locorum, in quibus
ut plurimum versatus fui, commoditas votis respondissent.
Res nostrae variae multaeque sunt, de quibus
audire (si daretur) non esset prorsus iniucundum.
Sed omnia huius honestissimi pariterque pii iuvenis
narrationi refero, ut ab eo, quum visum fuerit et
vacaverit, audias. Est enim apud vos mansurus
doctrinae et verae pietatis adipiscendae gratia, qui
et hic spectator et actor tragoediae 8 ) ut plurimum
interfuit. Quo nemo rei initium, progressum vel
finem, quern nunc Dei dementia nacta sit, melius
aut verius exponet. Ab eo quoque religionis formam,
continuationis spem, ministrorum penuriam,
caeteraque impedimenta et hostes cognosces: in
quibus evitandis malis consilium tuum tempestivum
ac saluberrimum desideratur, ne quod divina dementia
partum sit nostra socordia merito amittamus.
Quod ad me attinet, est quod Deo gratias ingentes
agam, cuius beneficio bonorum animi in me
propensi sunt, nee est cur aliqua in re conqueror. *
Tantum in hac ministrorum paucitate exspecto donee
omnia quoad religionem melius disponantur et stabiliantur:
postea reversurus in patriam meam, si
Deo videbitur. Nam nunc, ut audio, incipiunt nostri
3) idem GaUasius.
4) unde mutti profugi Londinum vénérant.
3340.1) Fuerat olim cum collega Knoxo v. d. m. in coetu 2) Jlludere videtur ad eertamma quae Scotiam turba-
Anglorum Genevensi; a. 1559 m patriam rediit sed regmam runt usque ad copiarum galiicarum et anglicarum discessum
offender ab scripto ap. Crispinum impresso: How superior et reformationis promulgationem, edito libro Book of discipline
powers ought to be obeyed 1558, et urgente Knoxo anno se- m primo convenu* eccîesiarum scoticarum (20. Bec. 1560)
quenti m Scotiam se recepit ubi miriisterio functus est m S. sancitae. Begma Maria demum d. 19. Aug. 1561 in Scotia
Andrews (WCrie, Knox. Ed. 3, Edinb. 1814. II. 138. 328). appulit.