opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

73 1560 MAI. 74
rat, a doctoribus nostris condemnari scribit. Equidem
et illum ipsum Principe«! Palatinum nos cultu et
honore maximo dignum duoimus, et eius ipsins
parentes atque proavos nostri majores seniper coluere.
Quaecunque ergo seu in religionis, seu in civilibus
et externis rebus, ad salutem atque incolumitatem
suorum hominum tuendam constituit, ea non dico
damnare sed etiam leviter culpare est alienum a
nostra erga Ill m Principem illnm observantia summa
ac propo singulari. Sed etsi sint Constitutions et
cantilenae quae nostrae, quam sacrae literae ipsae
probant, doctrinae maxime adversentur, illius in
nos furoribu8 suffragentur, an ideo causa cademus?
Annon constitutionibus et cantilenis constitutiones
et cantilenae poterunt opponi? Egregium vero se
et expeditum disputatorem eo ipso praestat quod
quae ex illa crassa de corporis Christi in sacra coena
praesentia opinione vere colligi possunt absurda dogmata,
non quemadmodum oportuit certa ac solida
demonstratione, sed quod ei fuit factu facilius, intitiatione
sola refellit. Quo ipso quid, quaeso, est
absurdius? quid item ridiculum magis? perinde
enim facit ac si Cleonem Aristophanes, quem habere
pedem alterum in castris alterum in concione dixerat,
curio8itatis sive nohrjiQayiioavvtic accusasse videri
nolit, aut si Demosthenes suis civibus adversus
Philippum multa consulens, videri nolit Philippum
urbis imperio prohibere. Ita ille non vult videri
cum papistis consentire quum propositionem illam:
Hoc est corpus meum, perinde ac papistae soient
corporaliter et realiter exponat: non vult esse ubiquista
quum corpus Christi dicat ubique esse, eodemque
in reliquis omnibus modo. Quamobrem eum,
quando potius conviens et calumniis quam solidis
argumentis pugnandum sibi duxit, quo pugnae génère
seit ecclesiae plus damni quam utilitatis afferri,
sane miror te et Zuinglium in quos adeo acerbe et
petulanter inveheretur potissimum sibi delegisse
qui ambo quas non sentiretis eius contumelias
vobis minime graves possetis existimare. Ille enim
vita hac defunctus hisque miseriis et molestiis omnibus
exemptu8 et inali nihil sentit et apud superos
in Domino suavissime conquiescit. Tu vero,
Calvine doctissime, qui G-allus es natione et germanici
sermonis usum nullum habes, quid ille in
te conviciorum exspuat, nihilo magis quam ego si
arabice increper, intelligis.
Me vero, ut illo omisso iam de mea translatione
aliquid dicam, scito etei id assequi non potuerim,
ut eius quem theologiae doctorem ipsa libelli inscriptio
praedicat dignitati mea latina par esset
oratio, tarnen quanto potui studio in hoc incubuisse,
ut quando me verborum illius vestigiis insistere
vol res vel verba ipsa non sinerent, saltern eius
inentem et sententiam propriis et gravibus et fervorem
doctoris huius referentibus verbis efferrem.
Ubi vero illi ipsi usu venit ubi vel memoria lapsus,
vel iudicio suo falsus, modo quod assumpsisset
nulla conclusione detei-minaret, modo quid sibi vellet
aut ego non assequerer, aut fortassis etiam ipsemet
nesciret, certe necesse habui quae videretur ad
propositum eius aptissime convenire sententiam
afferre. Veluti in eo * paragrapho quem de demonstrationibus
Euclideis scribit, ubi te et Zuinglium
agnoscit acutos et eruditos philosophos, quod assumit,
ad verbum in germanico eius scripto, sic habet:
„quoniam ratio non valet in fidei rebus" — ibi
sistit orationem nec procedit ad ullam conclusionem,
sed subiicit ilia verba: „quomodo vellomus nos
alias credere quod très personae unus deus sunt?"
Quid hic faceres, Calvine doctissime? Ego quod
interpretem fidum decet mutata orationis forma
quam autor tueri velle videbatur soquutus sententiam
eum locum sic verti: „Sed in rebus religionis
atque christianae fidei humana ratio in consilium
nequaquam adhibetur. Qua enim ratione adduceremur
ad credendum très personas deum unum esse?"
Ac rursus in eodem * paragrapho, ubi de Euclidearum
demonstrationum autoritate minuenda verba
facit, si verbum verbo reddas quod germanica
scripsit, sic habet eius oratio: „Si Euciidis deinonstrationes
ac non Dei verbum in ecclesia Dei debent
valere, est profecto apud Christianos putiïdum
argumentum" etc. Quid tu, Çalvine doctissime?
Annon ex hils verbis contra Tilemannum colliges?
Certe enim si demonstrationes Euclideae ex quibus
dicit argumenta vestra sumi, verbo Dei praeferendae
fuerint, argumenta vestra non erunt, ut ipse
dicit, putrida, sed bona ac firma. Quem sensum
ego, quoniam cum mente et sententia scriptoris
pugnat, non sum ausus sequi, sed eum locum
transtuli ad hune modum: „Ac nisi demonstrationibus
Euclideis plus quam Dei verbo tribuendum
videatur, putridum sane est et videbitur hominibus
christianis hoc argumentum" etc. Quae modo in
verbis, modo in membris et incisis aliéna a proposito
suo et secum ipsa pugnantia ponit, ut adesse
contra naturam, quod ego intelligo, adversante et
répugnante natura; et ita adesse ut de natura nihil
decedat et immutetur, quod ego secundum naturam
aut naturae ipsius habitu adesse accipio, itemque
adesse corporaliter sed non corporali modo, et alia
generis eiusdem quae et ad translationis rationem
minus spectant, et citra circumductionum atque
sententiarum confusionem ponipotuere praetermitto.
Sed et haec ipsa non eo perstrinxi ut vel te quid
esset observandum admonerem, vol autoris existiinationi
apud te detraherem, sed ut ostenderem
quanta fide et diligentia quum verba tum mentem
autoris in convertendo speotaverim teque sine Tüemanni
iniuria conviciorum eius certiorem fecerim.
Haec ipsa vero non tain otii quam meae erga te