opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

751 EPISTOLAB 3538—3539 752
(Ex Cod. Genev. 107», fol. 244, coll. cum Cod. 107b, foL 85,
Bpp. Bern. VI. p. 905 et Simleri Vol. 101. Vers. angL
IV. 231.)
Generoso et nobilissimo domino D. Ebrardo Oomiti
ab Erpacb. summoque Palatinae aulae praefeoto mihi
perpétua observantia colendo.
Non libenter scribendo tibi molestus sum, generose
vir et clariseime domine, quia ob locorum dis-
mitlere vellet eorumque privates discordias aulae quasi in
spectaculum producere. Hoc narratione in dubium revocata
Soldan p. 531 perhibet primum autorem missionis illorum
theologorum fuisse ducem Christophorum, qui iam m. Iunio
Regi Navarrae et per eum Beginae matri colloquium instituendum
proposuerit cum aliquot theologis pads studiosis, qui
Possiacum mitterentur. Qua in causa quum Principes circa
Augustanam inter se dissiderent (vide not. 3), tandem Wirtembergensem
et Palatinum seorsim suos misisse. Etiam Kluckhohn
p. 208 Cardinalem primas egisse in negotio mittendorum
theologorum negat, et hoc negotium cum legatione Principum
minime confundendum censet. — Nos vero hand facile
nobis persuaderi patiemur, ut epistolam Cardinalis quae in
Hist. eccl. I. I. verbo tenus describitùr falsatam dicamus.
Nam ex Us quae legisti in N. 3452. 3492. 3502, colligimus et
Balduinum suas partes in illo negotio egisse, et Cardinalem
statim ab initio ad Augustanam provocasse, denique et Calvinum
in ea sententia fuisse neque Cardinalis tricas ignorasse.
Adds porro quae Langueti Epp. suppeditant.- Mordisius Langueto
a. d. III. Non. Sept. (II. 134): Quid responsi Dax
Wirtemb. a Rege NaT. de propositus religionis nostrae artieulis
aceeperit ex proximis tnis uteris oognoscere cnpio. Ducem
Gnistum Cardinalis fratrem ad El. Palatinum et Ducem
Wirt, soripsisse ao consilium ipsorum de religionis negotio petivisse
[d. d. 2. lui. Kluckh. 187] Principi meo aignificatum
est. Invisum istic plerisque Aug. confessionis nomen esse
miratur, doletque Prinoeps mens tum qnod de mnltis Galliae
prinoipibus spem hactenus aocepit meliorem, tum etiam qnod
ev. doctrinae professionem in medio velut cnrsu hao ratione
Tel impediri vel tardari snspioatnr. Neo qnis legationis ad
Galliae Begem instituendae frnctns in eo statn esse possit,
quam aliqui Principes saepins urgent, intelligit. Bespondit
ÎMnguetus a. d. VII. Idus Oct. (II. 142). Miror aliqnot
Principes esse adeo faciles nt possint ipsis persnadere Guisii,
se hoc agere nt A. C. hie reoipiatnr, sed impediri a Geneveneibus,
quum certissimnm sit nullos hie esse acriores propugnatores
pontifioiae religionis, imo existimo per ipsos tantnm
fieri qnominns aliqna concordiae ratio ineatnr. . . . Quum
videant evangelii lncem indies magis splendescere, ao se earn
restingnere frustra conatos esse, ad illud extremum consilium
deveniunt nt nostris odium apnd Principes concilient atqne
ea ratione progressni evangelii remoram saltern aliqnam iniiciant
Duces Saxoniae, Bipontinus et Wirtembergensis
aegre feront hue non esse accersitos IUyricum Galium et
Brentinm, ut eorom arbitrio roligio consfcitneretur, et sunt persuasi
plerosque hic fuisse eins animi nt isti praecipue vocarentnr.
De Brentio forte fuit cogitatum, de aliis scio non
fuisse. Si noster sanotae memoriae praeceptor (Melanchthon)
fuisset superstes, is procnl dubio prae omnibus fuisset vocatus
et multum ipsius iudicio nostri tribuissent. Miror etiam -Wirtembergensem
nobis velle obtrudere nbiquitatem et alias nugas
Brentii, nee religionis apnd nos infantiam considerare
quae non sit obruenda istis epiaosis et futilibus disputationibus,
qnas ne ii qnidem intelligunt qui eas proponunt.
Praeterea hue misit Vergerium, hominem quo nullus est magis
tantiam nihil afferre possunfc meae literae quod non
sit obsoletum ideoque gratia careat. Nunc vero
iusta ratio vel potius nécessitas ad te interpellandum
me compulit. Nuper enim intellexi HI. Principem
Palatinum aliosque foederatos décréta in Galliam
legatione 3 ) adhuc inter se consultare de mandatis
atque ita expeditionem hucusque fuisse suspensam.
Rogo autem, si videor propius me ingerere
quam ferat mea conditio, ut pro tua aequitate meae
sollicitudini ignoscas, si periculo quod iam ante
oculos versatur occurrere studeam. Neque enim
suspicor tantum, sed clare prospioio, multis hoc inprimis
esse propositum ut Augustanam confessionem
obtrudant. Id iam ante quatuor menses tentavit
Dux Wi/rtébergensis. Et Brentius non alio quam
diaboli instinctu hac in parte sedulo et ardenter,
quamvis fraudulenter, satagit, ut monstro suo ubiquitatis
obiecto Gallos nostros fascinet.
Quam vero id futurum sit exitiale breviter expediam.
Primo confessio pridem édita est ab omnibus
gallicis ecclesiis, quam solemni subscriptione
approbant quicunque recipiuntur in ordinem pastorum.
Eadem saepius regio consilio oblata fuit.
Eandem nuper Bex ipse in consessu omnium principum
et episcoporum porrectam Beeae nostri manu
accepit et cardinalibus atque episcopis tradidit, ut
inde institueretur colloquium. 4 ) Quid ergo magis
absurdum quam hune cursum ita féliciter inohoatum
abrumpere. Si nihil iacturae fieret nisi in mora, id
tarnen ipsum diligenter carendum esset. Verum si
nunc interveniant principes cum nova confessione,
non modo in nihilum rédigent praeclaras omnes
aotiones, in quibus mirabiliter refulsit Dei gratia,
sed obstaculo plus quam noxio spes omnes futuri
temporis pervertent. Nam rixandi materiam cupide
arripient papistae et qui inter eos maiore pollent
astutia, ubi primo congressu finxerint sibi plaoere,
simul ac res inclinata fuerit, ac viderint confessionem
Grallicam esse obrutam, incipient suum impetum
alio reflectere. Quid? an Germani leges nobis
praescribent? an nobis dictabunt tanquam pueris
quid credere oporteat? Nosti pro singulari tua prudentia
quam plausibile hoc erit argumentum. Adde
idoneus ad res turbandas. (De hoc cf. Curionem ap. Baum,
p. 382.) Vides Languetum, quum haec scriberet, nihil minus
praevidisse quam theologos paucis post diebus adventuros
esse. 3) De tali legatione iam inde a, m. Maio agebatur wgentibus
rege Navarrae eiusque fratre per Hotomanum, qui
ea de causa Palatinum Germershemii, postea Landgravium
Cassellis et Electorem Saxoniae adiit. (Cf. Ep. Friderici ad
Christophorum d. d. Idib. Mai. ap. KlucJchohn p. 177 et
Dareste, Holman. in Revue hist. 1876. T. II) Quae negotiationes
deinceps continuatae maxime de Augustana tractarunt,
utrum Oallis commendaretur nee ne. Iüud Wirtembergensis,
hoc Rassus et Palatinus valebant.
4) a. d. v. Id. Sept. Possiaci.