opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

259 EPISTOLAE 3287—3288 260
in istis Uteris descripseram latiusve expoBueram,
atque tali communicatione pia miseriarum communium
sarcinam reverendae fraternitati tuae quasi
in sinum deposueram, ideo ut nos participes corporis
Christi in eiusmodi exercitiis testarer, atque vos
ad mutuam commiserationem precesque ardentes,
quas nos perpetuo et pro vobis fundimus ad Dominum
Deum, excitarem.
Nunc autem quum, ita Deo nostro visum est, a
maioribus meis (quorum cura tota unitas, in ministris
ecclesiis praeficiendis vigilantium, regitur) mihi
pie iniunctum sit, uf loco mutato ex Bohemia
discederem in Poloniam maiorem, ut ministros nostrarum
ecclesiarum in opère hoc sancto sacrarum
concionum et piorum consiliorum in pascendis oviculis
Domini nostri Iesu Christi adiuvarem, parui
qua debui filiali reverentia. Quapropter naotus occasionem
opportunam, nuncium certum et idoneum,
virum pium et eruditum D. Mercurium Galium, 7 )
praesentium exhibitorem, non potui facere quin denuo
reverentiam tuam literis meis alloquerer.
Si igitur statum ecclesiae in Polonia tuae reverentiae
describere vellem, quem olim ex aliis notum
esse arbitrer, atque ex hoc fratre haud dubie
optime pietatem tuam intellecturam existimem, supervacaneum
esse putavi. Hic enim frater de omnibus
te certiorem facere poterit, qui et colloquiis
et negotiis publicis adhibitus et vocatus intererat.
Caeterum ecclesia nostra, quae sicut semper fuit, et
adhuc est, pacis et concordiae Christi quam studiosissima
(ita enim ipsi ministri verbo Dei instituti
alios docere solemus cum divo Paulo: ut si fieri
potest quantum in nobis est fratres cum omnibus
hominibus in pace vivatis,) 8 ) laus sit Deo patri,
fruitur meliori quam in Bohemia tranquillitate et
libertate. Ecclesia autem renascentis evangelii in
minori Polonia in istis initiis et exordiis gravioribus
turbis difficultatibusve indies vexatur. Nostri majores
certe non parva opera nec segniter et perfunctorie,
verum gnaviter inde usque a principio
confoederationis illis succurrere amanter cupiebant:
ideo ex animo omnibus pus consiliis et auxiliis eos
adiuvare sublevareque conati sunt, imo et hodie
eadem promptitudine similia officia fraterna, multa
experientia ipsi edocti, praestare in omni loco honeste
et decenter parati sunt. Verum varietas consiliorum
distractioque animorum plusperturbationis
quam aedificationis ecclesiae Christi semper adferre
solebat.
Dominus noster Iesus Christus, aeternus pontifes
et mediator adsit suae ecclesiae, ac illam spiritu
sancto suo reg at atque gubernet, faciatque nos
7) Cf. N. 3255.
8) Bom. 12, 18.
omnes ministros ecclesiae vasa suae misericordiae
utilia, efficiatque ut idem dicamus sentiamus et
faciamus ad gloriam sui nominis saneti et ecclesiae
aedificationem. Amen. Vale, vir venerande, quam
felicisBime, meque cum fratribus amore pio et fraterno
prosequi pergas oro, et si licuerit per negotia
vel duobus verbis rescribas. Ex maiori Polonia
Ostroroga 4. Decemb. anno Dom. 1560.
3288.
R. T. studiosus
Ioannes Laurentius.
8TANCARUS CAL VINO ETC.
Dogma suum de Christo secundum solam humanitatem
mediatore ita eommendat et Helvetiis jprobandum
prqponit ut orthodexae fidei de trinitate aretissime
coniundum perhibeat, obloquentes Arianes dicat.
(Plura inspeximus apographs Turici in Arch. Pint. VI. Vol.
106, olim Epp. Tom. II. fol. 815 per amannensem Bnllingeri
scriptum, ibid. Vol. 116, fol. 3600, Bernae in bibl. civicaMSS.
theol. 122, fol. 7 et ap. Simlernm Vol. 98.)
Clarissimis viris Wolffgango Musculo Dusano compatri
meo, Petro Martyri Italo, Ioanni Calvino et
Henrycho Bullingerö et collegis Pranciscus Stancarus
Mantuanus 8. in Christo P. D.
Arianam haeresim et Eutychianam, reverendissimi
viri mihique semper colendissimi fratres in
Domino, in hoc regno Poloniae sub nomine vestro
a quibusdam sycophantis sparsam esse atque plantatam
magno cum dolore vobis significo. Quomodo
autem et per quos hoc factum sit ex hoc nuncio,
quem ad vos cum reverentia domini nobiles
Poloni *) cum scriptis utriusque partis destinant,
facile cognoscetis. Is est Ckristophorus Leopolitanus,
2 ) iuvenis quum pius tum doctus, diseipulus
meus, qui vos ad plenum de toto negotio instruet.
Sed ut paucis totius rei summam vobis aperiam
aeeipite.
Docent hie Ariani, patrem filium et spiritum
3288.1) Cf. N. 3273. Maxime Statt. Myscovium innuere
videtur.
2) An sub hoc nomine Trecius veniebat? Fuit is postea
rector scholae Cracoviensis et Trinitariorum hyperaspistes
in conventu Petricoviensi 1565 et Sendomiriensi 1570. (Lubien.
202.) Cf. epistolam modo laudatam. Treeium laudat Noster
in Ép. ad Polonos. Apr. 1563. Opp. IX. 645.