Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 112 -
Bovenstaande gegevens, maken geen aanspraak op volledigheid.
Integendeel, hier ligt nog een groot veld van arbeid voor de wetenschap
braak 1 ).
§ 5. GEWOONTEN EN VOORSTELLINGEN BIJ OVERLIJDEN.
Wanneer iemand gestorven is, blijven de weduwe en de moeder,
zoo deze nog leeft, bij het lijk waken en zingen zij de klaagliederen,
waarbij alle deugden en goede eigenschappen van den man hoogelijk
worden geroemd. Is men erg op den afgestorvene gesteld geweest, dan
wordt het lijk tot twee dagen na den dood in huis gehouden. Neus,
mond en ooren (niet de aarsopening, omdat dit de weg is, waaruit de
ziel het lichaam kan verlaten), worden toegestopt met tabak. Dikwijls
zijn de vrouwen half gek van droefenis en moeten de familieleden op
hun letten, daar zij zich anders van kant trachten te maken 2 ). Op het
laatst is de ontbinding van het lijk echter in een dusdanig stadium
gekomen, dat men verplicht is tot de begrafenis over te gaan. Men
ontdoet het lijk nu van alle kleederen en kralen. Bovendien verwijdert
men één ring van iederen arm, de overige laat men den doode behouden.
De roode tjidako 3 ) wordt van het lijf verwijderd en vervangen door
een van blauw katoen. De vrouwen heffen hierbij met vereende stemmen
haar klaagliederen aan.
Behandeling van het lijk. Na den dood worden de oogen direct
gesloten; dit moet met afgewend hoofd geschieden, omdat men voor
de oogen van een doode bijzonder moet oppassen. Vangen de lijkbezorgers
een blik op, dan hebben zij kans daardoor ziek te worden, ja
zelfs daaraan te sterven; de mannen, die er bij tegenwoordig zijn, mogen
niet spreken. Daarna scheert de zuster 4 ) van den doode diens hoofdhaar
af, alleen op het voorhoofd blijft een klein vlokje haar staan. Het
afgeschoren haar wordt door de achtergelaten betrekkingen gevlochten
1
). Dit werd geschreven in Augustus 1916. Het reeds meergenoemde artikel van den
zendeling Jens kon steller toen nog niet bekend zijn. E. B.
2
). Niet altijd is dit komedie; meermalen is het heilige ernst en zijn de overlevenden
diep bedroefd. De rouwgebruiken berusten dan ook niet uitsluitend op de vrees
voor den geest van den doode. Voor een groot deel houden zij zeer zeker verband
met de oprechte smart van de achtergebleven betrekkingen.
3
). Wellicht werd de roode schaamlap op de Schouteneilanden door vreemdelingen
ingevoerd en bleef men bij de rouwgebruiken den ouden adat volgen. Volgens
sommigen zou de ziel | zwart zijn, zoodat
zou afsteken.
een roode tjidako te veel
4 ). Bij een lijk van een vrouw geschiedt zulks door haar broeder. Zijn geen broeders
of zusters aanwezig dan doet de naaste vrouwelijke c.q. mannelijke bloedverwant
(e) dezen dienst.