Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 161 -
De mangasar bestaat uit een cylindervormigen steen aan welks
onderzijde men vorkvormig 4 à 5 stalen punten met weerhaken heeft
bevestigd. Aan het andere einde is een lijn vastgemaakt. Met dit voorwerp
wordt uitsluitend op tripang gevischt. De naam duidt er wellicht
op, dat dit werktuig van Makassaarsche visschers is overgenomen. Men
vischt er mee bij stil water tot op een diepte van 5 à 10 vadem waarbij
men dan nog kans ziet om de tripang papan een ± 0.5 M. lange soort
(Stichopus vastus) omhoog te brengen. De tripang wordt schoongemaakt,
gekookt en daarna boven het vuur gerookt. In dezen toestand
wordt zij aan de handelaren verkocht.
De bedwelmingsmiddelen waarmede men visch vangt zijn:
a. adwair of arires, de wortels van Millettia sericea W. et. A., de
speciaal daartoe op de ladangs wordt aangeplant. Wil men van
deze stof gebruik maken, dan worden de wortels in het water
gekneusd;
b. rabon, de vruchtkern van een Barringtonia-soort.
c. mof er, de vrucht van een mangrovesoort, die op dezelfde wijze
als de adwair wordt aangewend;
d. kakoep, de vruchten van een liaan, die alleen op Japen voorkomt.
Vermengd met aas worden zij in het water geworpen en door
de visschen ingeslikt, die dan boven komen drijven;
e. oesim, de bast van een boomsoort, die veel in het binnenland
van Biak groeit en die speciaal gebruikt wordt om er palingmede
te bedwelmen.
Religieuze gebruiken bij vischvangst. Bij de vischvangst zijn tal
van religieuse gebruiken in zwang, waarmee de Biakker zich een goede
vangst hoopt te verzekeren. De meeste dezer werden reeds vermeld 1 ).
In het midden van het net hangt vaak een vlotter in den vorm
van oen visch met een menschenkop gesneden, de zoogenaamde ransow,
die den visscher een rijke vangst moet waarborgen.
Een bijzonder toovermiddel is de arioeberipen, die ik ook op de
Waropenkust aantrof. Het voorwerp hangt aan de harpoenmand. Gaat
men er op uit dan wordt de amulet, die bestaat uit een palmhouten pin,
welke in een bamboekokertje van ambober past, geopend. Gaat men
naar huis dan wordt de pin weer. in den koker gedaan. Door het openen
van den koker hoopt men zich geluk op de vischvangst te verzekeren.
Bij het visschen met de lijn wordt de haak eerst met een stukje
bamboe (natuurlijk weer ambober) bestreken.
1 ). Hoofdstuk II. C. § 2.