Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 149 -
Morf 1 ) 3 ) en andai. De morf heeft een hoogen kaarsrechten stam.
Het hout is roodbruin en dient evenals als hout van de adai (albieria
Moluccana Mig). voor het vervaardigen van prauwen.
Pandan komt in vele soorten voor, waarvan op verschillende
wijzen nut wordt getrokken. De bladeren van P. repens, P. montanus
en. P. tectoris worden gebruikt voor mattenvlechten. Uit de luchtwortels
van P. dubius wint men een vezelstof, (zie verder § 3). Van P.
ceramicus worden de vruchten, in de papeda gemengd, gegeten. De
vruchtkolf begint op het einde van den Oostmoesson uit te loopen
en buigt zich langzaam naar beneden. De Biakker zegt, dat zij zich
buigt voor den Westmoesson, die in aantocht is. Zoodra deze door
is gekomen, kan de vrucht worden gegeten.
Rotan. De uitgevoerde rotan (man sami) is een Calamussoort,
die gewoonlijk ongeveer 2 cM. dik is. Zij komt bijna uitsluitend op
Soepiori voor, op Biak slechts op enkele plaatsen. Ook bij het winnen
van dit product heeft roofexploitatie plaats, zoodat de hoeveelheid
sterk achteruitgaat.
De wilde aren (Arenga obtusifolia) 2 ). wordt gebruikt tot het
bereiden van sagomeel. De vezels dienen als prauwversiering, terwijl
het zwam, dat men op de bladeren aantreft dienst doet bij het vuurmaken
en voor het breeuwen der naden van prauwen.
In het bosch worden verder nog gevonden:
Amomum aculeatum, waarvan de roode vruchten gegeten worden;
Hornstedtia elongata, die een geschubden vruchtkolf heeft, waarvan
de zwarte pitten eetbaar zijn;
Marantacca spec, op Ambon daoen rioed genaamd, waarvan de
bladeren worden gebruikt voor spijsbereiding (komt speciaal op de
N. kust voor);
Gnetum gnemon, de blindjoe, waarvan de bast als vezelstof wordt
gebruikt.
Klapper. (Cocos nucifera) wordt door de bevolking aangeplant,
gewoonlijk vlak achter de dorpen langs het strand. Op de Z. kust van
Biak is alleen de vlakke kuststrook geschikt voor deze cultuur en zijn
de resultaten meestal niet al te best. Op de N. kust van Biak en op
Soepiori belooft de cultuur meer. Niet alleen is de kuststrook daar
¹). Deze boomsoort wordt bij de negorijen aangeplant.
2 ). Volgens Het Nieuw Plantkundig woordenboek door F. S. A. de Clercq wordt
de Arenga sacchifera Labill. voor het bereiden van meel
gebruikt. E.B.
3 ). In F. S. A. de Clercq. De West- en Noordkust van Nieuw-Guinee. Tijdschr. Kon.
Aardr. Genootsch. 2e S. No. XXX b!z. 611 is de morf of morèf opgegeven
als T e t r a n t h e r a spec. E.B.