Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 148 -
De roode damar, kesi bewas, is zeldzaam geworden, zij vormt zich
voornamelijk op plaatsen waar groote takken van een boom zijn afgescheurd.
Ontdekte men nu dergelijke klompen en kon men niet in den
boom klimmen, doordat toevalligerwijze geen lianen tegen den stam
opgroeiden, dan legde men aan den voet van den boom een vuur aan,
waardoor de stam spoedig verbrandde en omstortte.
Gewoonlijk waren het Papoea's van Sapori, die zich aan dit bedrijf
schuldig maakten, daar men in Bosnik het belang, dat men bij de
damarbosschen heeft, wel inziet.
Ook deze roofexploitatie werd tegengegaan.
Natuurlijk zal door deze maatregelen de productie achteruitgaan,
maar omdat nu zuiver product wordt geleverd, zal de Biaksche damar
daartegenover een hoogeren prijs op de markt maken.
Hout. De voor den uitvoer geschikte houtsoorten zijn: een ijzerhoutsoort
en ebbenhout.
De ijzerhoutboomen staan overal op Biak op de meestal vrij smalle
zandige kuststrook. Men behoeft dus de stammen hoogstens over een
afstand van 500 M. door het bosch te versleepen. Verder kan het
vervoer te water plaats hebben, waarbij men op de stammen een lichtere
houtsoort bindt om zinken te voorkomen. Meestal wordt het
hout in balken van ± 1 M 3 bekapt aan boord der K.P.M. booten
gebracht.
Gewoonlijk staan per H. A. 16 à 18 ijzerhoutboomen, die op borsthoogte
een doorsnede hebben van ± 0,80 M. bij een hoogte van minstens
30 M.
Vooral in den laatsten tijd is de vraag naar Biaksch ijzerhout
zeer gestegen, waardoor het in de dichtbij gelegen bosschen reeds zeldzamer
begint te worden.
Scheuren komen in het hout betrekkelijk weinig voor, in dat opzicht
is het ver boven andere ijzerhoutsoorten te verkiezen.
De boom, die het ebbenhout levert 1 ) groeit alleen op plaatsen,
waar de bodem uit koraalkalk bestaat. Waar het afgevoerd kon worden,
zooals op de Z. kust van Biak en de Padaido-eilanden is het bijna overal
weggekapt. Langs de heele N. kust van Biak staan nog veel boomen; of
exploitatie van dit hout mogelijk is, in verband met de zware branding
op de kust, waardoor men de vlotten niet naar boord kan sleepen,
blijft een open vraag.
Andere houtsoorten worden door de bevolking zelf gebruikt; vermelding
verdienen hiervan:
Niboeng (Oncosperma filamentosum), dient voor lansstelen en
vloeren van huizen;
1 ). Vermoedelijk van de Diospyros Ebenum Koenig. Ook zg. bastaard-
ebbenhout komt voor, wordt echter niet uitgevoerd.