Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 135 -
gezag van Tidore over Nieuw Guinee vast, ook omdat zelf ingrijpen
haar te veel strijdkrachten zou gekost hebben. Zij verleende echter wel
medewerking bij de Tidoreesche hongitochten. Zoo werd in 1730 de
korporaal Wiggers met de hongi medegezonden; de vloot voer langs
de N. kust van Nieuw Guinea tot aan de Arimoa-eilanden.
Het specerijmonopolie bracht in de 18e eeuw verscheidene buitenlanders
in de buurt van N. Nieuw Guinee, hoewel de pogingen om
plantjes over te brengen steeds mislukten.
Eerst bij den opstand van Prins Noekoe in 1780 wreekte zich de
politiek van onthouding, die de V.O.C. gedurende anderhalve eeuwten
opzichte van Nieuw Guinee had gevoerd. De Papoea's sloten zich bij
den opstand aan en in 1783 verscheen Noekoe met zijn vloot voor Tidore.
De Engelschen. In dezen tijd verschenen ook weer de Engelschen
op N. Guinee en ditmaal met iets meer succes. Mac. Cluer en John
Hayes, stichtten het fort Coronation aan de Restoration baai (vermoedelijk
Dore) en lieten er een bezetting. De gezondheidstoestand onder
de Engelschen was echter zoo treurig, dat zij in 1795 hun fort weer
verlieten. Noekoe zond met de schepen, die de bezetting naar Bengalen
terugvoerden een gezantschap mede. Zijn macht nam voortdurend toe
en feitelijk terroriseerde hij de Molukken, daarbij heimelijk gerugsteund
door de Engelsehen, die, voorloopig niet openlijk in oorlog met de
Bataafsche Republiek zijnde, pogingen deden om deze eilanden in hunne
macht te krijgen. Toen het in 1796 in Indië bekend werd, dat de oorlogstoestand
tusschen beide rijken was ingetreden, traden zij openlijk op,
. hoewel niet met volledig succes. Intusschen was in 1800 de V.O.C. opgeheven
en waren de Hoogmogende Heeren Zeventienen vervangen door
den Raad der Aziatische Bezittingen. Noekoe, die door het vertrek der
Engelschen zijn steun verloren had, zocht schijnbaar toenadering tot
ons, maar toen de Engelschen in 1801 ten tweeden male in de Molukken
verschenen, koos hij weder hun partij en had zooveel succes, dat hij
met 5.000 volgelingen zijn luisterrijken intocht te Ternate kon houden.
De Molukken werden in 1802 bij de vrede van Amiens weer teruggegeven
aan de Bataafsche Republiek, doch vielen in 1810 ten tweeden male in
Engelsche handen. Noekoe was intusschen gestorven.
De Engelsche gouverneur Forbes bracht in hetzelfde jaar een
verdrag tusschen Tidore en Ternate tot stand, waarin beider grondgebied
nauwkeurig werd omschreven. Onder Tidore zouden o.m. ressorteeren
de districten Manseray, Karandefar, Ambarpura en Ambarpone
van N. Guinee 1 ).
¹). Robidé van der Aa merkt terecht op, dat dit de stammen Mansarai of Roemsarai,
Karondifer of Angradifoer, Amberpoer en Amberpoon moeten zijn geweest.
De sultan van Tidore begreep heel goed, dat men verstandiger deed in een