Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 78 -
eener zeer vluchtige verkenning van het godsdienstig leven van den
Biakker mag het ondervolgende dan ook niet genoemd worden. Hoe
terughoudend de Papoea in het algemeen met het openbaren van zijn
geloof is, blijkt wel uit het feit, dat de zendelingen van N. Nieuw-Guinee,
voor zoover mij bekend, nimmer nauwkeurige gegevens hebben verkregen
omtrent de vereering van Manseren Nanggi (Heer des Hemels)
door de Biakkers en zulks niettegenstaande het feit, dat alle zendelingen
de Noemfoorsche taal goed machtig waren en de beide heeren van
Hasselt (vader en zoon) gedurende ruim vijftig jaren door gezette
studie steeds hebben getracht in het zieleleven der bevolking door te
dringen ¹).
Reeds vroegtijdig had ik het vermoeden, dat onder de Biakkers
een eeredienst van de zon (wellicht ook van de maan en andere hemellichamen)
moest bestaan. De eerste aanwijzing gaf mij de naam jaberdares,
de inlandsche naam voor de bekende roem seram's. Daarbij
kwam dat Jacob Weyland in zijn journaal van de reis der „Geelvink"
in 1705 melding moet hebben gemaakt van een bij de Papoea's bestaanden
zonnedienst 2 ).
¹). In de Berichten der Utrechtsche Zendingsvereeniging Nieuwe Serie 17. 1904 blz.
98 is o.m. opgenomen het verslag van eene door den Zendeling F. J. F. van
Hasselt te Utrecht op den Zendingsdag uitgesproken rede. Het bevat het
volgende:
De Soëkker noemde mij den naam van zijn God, daarna rees hij op, breidde
de handen ten hemel en uitte klanken, die ik niet verstond. Toen hij weer gezeten
was, vroeg ik verbaasd over 't geen ik gezien had, de uitlegging. Ik vernam, dat
het in zijn land gebruikelijk was somtijds offermaaltijden aan te leggen. Het hoofd
der familie riep dan den Heer der Hemels aan en noodigde dezen neer te dalen
en deel te nemen aan den maaltijd. Een sidderende beweging in de armen des
voorgangers duidde de neerdaling aan van den Heer des Hemels. Deze uitnoodiging
heeft gedeeltelijk plaats in woorden, die de voorganger zelf niet
begrijpt, ceremonieele woorden, van de vaderen overgeleverd. Doch daarna,
wanneer naar hunne gedachten de Heer des Hemels is neergedaald, vraagt de
voorganger, nu in gewone taal of de Heer des Hemels hunne netten zal vullen
met visch en hun jacht vruchtbaar maken. Dit gebed, 't is wel is waar egoïstisch
weer, maar toch er is in deze ceremonie afhankelijkheidsgevoel te erkennen
van hoogere macht. Die hoogere macht, die godheid, kent de Nufoor ook, maar
hij eert die niet, dergelijke plechtigheid heeft nimmer plaats bij de Nufooren.
(E.B.).
2 ). Zie het Rapport van Zwaardekroon en Chasteleyn over die reis, medegedeeld
door A. Haga in het Tijdschr. Ind. Taal- Land- en Volkenkunde XXX, 1885,
blz. 254, de zinsnede: Waarvan sommige cort gekroesd, doch andere ook lang
haar op hare hoofden hadden, schijnende bezet te wezen met een soort van
veneratie voor de zon.