Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 178 -
uit 2 groote, 6 kleine en 2 zeer kleine stukken. Het doet al naarmate
van de dikte en grootte f 12. à f 60 per schild.
Kroonduiven. De jacht op deze dieren is verboden; het smokkelen
is echter niet geheel te voorkomen. De Arfakkers schieten de dieren
met pijl en boog of vangen ze in strikken. Vroeger werd een kroon
voor f 1. opgekocht, terwijl voor een levenden vogel f 1.50 werd betaald.
Momenteel zijn de dieren, door de jacht, die er op is gemaakt, nagenoeg
uitgeroeid.
IJzerhout. Voor bekapte balken wordt per M 3 3 tjelopen's betaald.
(dus ± f 4.50). Het afsleeploon en het vervoer aan de kust kost 4
tjelopen's (f 6), zoodat men per M 3 ijzerhout totaal f 10.— f.o.b. betaalt.
De bootvrachten zijn echter zoo hoog, dat bij vervoer naar Ternate
de kostprijs per M 3 reeds op ± f 25.— komt te staan. Het Biaksche
ijzerhout is thans zeer gezocht, aanvankelijk schijnt het echter om mij
niet bekende redenen een slechten naam te hebben gehad. Het is iets
donkerder doch harder dan djatihout en levert door zijn rechten
vezel een betrekkelijk gemakkelijk te bewerken materiaal. Bovendien
schijnt het volgens timmerlieden, die van de zendingsambachtsschool te
Tobelo afkomstig waren, duurzamer te zijn dan het ijzerhout van Halmahera.
Ook beweerden deze handwerkslieden, dat zij het bij de bewerking
prefereren boven het ijzerhout van Japen. Van splijten bij indrogen
schijnt men weinig last te hebben terwijl men maar zelden knoesten of
holten aantreft.
Ebbenhout 1 ) wordt meestal verkocht in balken van 2 vadem lengte.
Zij worden van bast en spint ontdaan en daarna afgesleept. Per balk
van 2 vadem lengte en 3 voet dikte betaalt men 3 tjelopen's; bij een
dikte van 2 voet, 2 tjelopen's en van 1 voet één tjelopen. Gewoonlijk
wordt hierbij inbegrepen, dat de bevolking verplicht is een vlot te
maken, waarin alle stammen naar zee worden vervoerd, daar men
negorij- of keretsgewijze aanneemt een bepaalde hoeveelheid ebbenhout
te leveren. Ook bastaardebbenhout komt op Biak voor.
Er wordt op een ergerlijke manier met deze houtsoorten gemorst.
Zoo vindt men op tal van plaatsen langs de kust dolken ebbenhout
en balken ijzerhout liggen, die door bijzondere omstandigheden niet
zijn uitgevoerd en die nu eenvoudig in zee sedert jaren half onder
het zand begraven, liggen te bederven.
De Papoeas zijn hierbij geheel aan de grillen van de handelaren •
overgeleverd. Meermalen kwam het voor, dat door de bevolking een
bepaalde hoeveelheid ebben- of ijzerhout aan het strand gereed was
gemaakt voor afscheep en dat de handelaren het hout eenvoudig niet
lieten afschepen, omdat de houtprijzen momenteel te laag waren.
Men dupeerde daarmede wel den Papoea, die geen cent' voor zijn arbeid
¹). ai mekem of noem.