Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 163 -
de smid een bak met water, waarin verschillende stoffen zijn gemengd
om het ijzer zijn hardheid te geven. Welke stoffen daarvoor gebruikt
worden, houdt hij geheim; een feit is het echter, dat de door de
Chineesche handelaren geïmporteerde vrij slechte parangs door omsmeden
te Korrido of Sowek in qualiteit zeer vooruitgaan. Ook de lanspunten
van deze kampongs zijn algemeen beroemd. Voor den smid is
het verboden (marmoer) laboe en varkensvleesch te eten, soms is ook
papeda verboden.
Vlechtwerk. Voor het maken van vischnetten gebruikt men de
vezelstof die uit de luchtwortels van een pandan 1 ) wordt verkregen. (zie
plaat No. XI fig. 1.). De buitenste bast van den luchtwortel wordt van
boven verwijderd. Daarna wordt een reep, van het binnenste deel, waarin
zich de vezels bevinden, losgemaakt. Met een gespleten stukje bamboe
(de pasaibo) worden daarna de vezels schoongemaakt. Men klemt de
bamboedeelen op elkander en beweegt daarna het voorwerp heen en
weer. Op deze wijze weet men ± 1.5 M. lange witte draden te verkrijgen,
die een groote taaiheid bezitten en goed tegen zeewater bestand zijn 2 ) 3 ).
Vier van deze vezels worden daarna op een plank die met asch is ingesmeerd
(asion sona) met de vlakke hand in elkander gedraaid. Op de
plaats gescheidt dit door den zittenden man, die de vezel met de teenen
van den linkervoet vasthoudt.
¹). Dit is de Pandanus d u b i u s, die door Rumphius Folim Bagea
M a r i t i m a wordt genoemd.
2 ). Ik weet niet of deze vezelstof elders reeds bekend is. Zij heeft echter zulke
goede eigenschappen, dat het aanbeveling verdienen zou met deze stof proeven
te nemen voor de vervaardiging van touw. De bereiding is zoo eenvoudig, dat
zij heel gemakkelijk machinaal kan geschieden. De vezels zijn helderwit en
prachtig glanzend. Het touw is bijzonder sterk en doet niet voor rameh onder.
Door de fuseliers werd dit touw voor schoenveters gebruikt, omdat het zoo
bijzonder duurzaam was. Ik zelve repareerde (met een draad, het vizier der
patentboussole. In van Gorkom's Oost-Indische Cultures wordt deze vezelstof
niet genoemd.
3 ). De vezelstof uit de luchtwortels van pandan wordt ook aan de Humboldtsbaai
bereid. Zie Reizen naar Nederl. Nieuw-Guinea ondernomen op last der Regeering
in de jaren 1871, 1872, 1875-1876 door de Heeren P. v. d. Crab, J. E.
Teysmann, J. G. Coorengel, A. J. Langeveldt van Hemert en P. Swaan met
toelichtingen door P. J. B. V. Robidé der Aa. 's Gravenhage, 1879, blz. 115
en 112. Een vrij uitgebreide, niet zoo gunstig leidende beschrijving van het
materiaal komt verder voor in Nova-Guinea, Vol. III, Ethnography and Anthropology
bij G. A. J. van der Sande. Leiden E. J. Brill, 1907, blz. 164, waar
nog andere bronnen worden aangehaald. E.B.