Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

More documents

Recommendations

Info

- 152 - Geen enkele boom mag op de ladang blijven staan daar anders de manaweri, een trekvogel, die gedurende den Oostmoesson op Biak verblijft houdt, daarop kan neerstrijken. Deze vogels zijn gewoon, zich in een bepaalden boom op te houden, van waaruit zij alle insecten, die zich in den omtrek vertoonen, wegsnappen. De faeces der manaweri zijn volgens den Biakker zeer nadeelig voor den groei van het gewas en zoo vast gelooft hij dat, dat hij zelfs langs den rand van de ladang een heester,de ariauwoi, aanplant, teneinde de vogels er uit te houden. Oebi. Wanneer het terrein in orde is, planten de vrouwen de stekken der oebi, nadat men deze eerst 2 à 3 dagen heeft laten liggen. Zoodra de plant begint uit te groeien, wordt er in de ladang gewied. Tegen den tijd, dat de knollen zich beginnen te zetten wordt rondom den tuin een pagar aangelegd, teneinde de wilde varkens te weren. Met dezelfde bedoeling hangt men op de ladang ook vaak een afis ¹) op, bestaande uit twee gebogen jonge sagoebladeren en een flesch, waarin zich klapperolie en tal van kruiden bevinden. Voorts maakt men langs de pagar een verhooging, waarop men diverse kruiden legt. Op de ladang zelve brandt men vuren, waardoor men hoopt te bereiken, dat de varkens den tuin niet zullen naderen. Begint de oogst te rijpen dan legt men naast de oude vast een nieuwe ladang aan. Nabij de ladanghuizen worden vruchtboomen gekweekt en andere overjarige gewassen. De obie, asio of farkia genoemd komt voor in roode en witte soorten. De roode zijn pangair, karaiwapen en karekoem, de witte karboeker, panisai, paikoser en orbei. De paikoser geeft knollen, die reeds na één maand kunnen worden gegeten, de andere soorten hebben tot 3 maanden noodig om te rijpen. Door de oebi in te kuilen, kunnen de knollen ± 2 maanden bewaard worden. Kladi. Bij de bevolking der N. kust is kladi (ifen) het voornaamste voedinggewas. Liefst worden voor deze teelt vochtige gronden gebruikt. Voortdurend drassige terreinen zijn echter minder bruikbaar, omdat de knollen dan voos worden. Een kladituin wordt niet schoongebrand; men kapt eenvoudig de boomen op een stuk boschterrein om en plant tusschen de omgekapte stammen de stekken uit. Deze schieten tegelijkertijd met het onkruid op, maar weten gewoonlijk een voorsprong te krijgen 2 ). De tuinen worden niet gewied. Na 3 maanden zijn van sommige soorten de knollen ¹). Zie Hoofdstuk II C § 2. 2 ). Teneinde de kladi snel te doen groeien, wordt een pootstok gebruikt van een bepaalde snel groeiende houtsoort.
- 153 - groot genoeg om ze te eten, de meeste zijn echter pas na 9-12 maanden rijp. Enkele planten laat men geheel opschieten om stekken te krijgen. Bij de Arfakkers wordt naarmate de oogst rijpt een nieuwe ladang beplant. De stekken verkrijgt men door den knol en de groote bladeren af te snijden, zoodat alleen de nog in knop zijnde bladeren worden uitgeplant. De plantwijze is dus al bijzonder eenvoudig. Voor direct verbruik worden de knollen gekookt of gepoft. Wil men ze langer bewaren, dan wordt de knol gerookt boven een vuur. nadat men ze heeft schoongemaakt. Deze gerookte kladi (kompari) is een voornaam handelsartikel. Men verpakt ze in aram's (een soort rotanmanden) van ± 1 M. lengte, die voor f 0.50 per stuk worden verhandeld. De kompari kan ongeveer een jaar goed blijven, als men zorgt dat ze niet vochtig wordt. De meest gewilde soorten kladi zijn: maibania en sabako, beide met een lichtgroenen stengel, kobori en saper (gelen stengel.), kabesi (zwartrooden stengel.), padoar (rooden stengel), imberi (groenen stengel), warbon en komboi (gevlekten stengel) Andere gewassen. Tusschen de andere gewassen plant men in kleine hoeveelheden ketella (Ipomoea Balata Poir.) en djagoeng (Zea mays L.), doch alleen als de bodem is schoongemaakt. Op de plaatsen waar gewoonlijk de asch wordt weggeworpen plant men vaak abir (een Alocasia soort); het heeft 2 à 3 jaren noodig om tot rijpheid te komen. Is de plant jong, dan moet de knol tweemalen afgekookt worden om het melksap te verwijderen en blijft dan voor een Europeesche keel nog oneetbaar, daar zij een heftigen jeuk veroorzaakt. Suikerriet (Saccharum officinarum L.) wordt in verschillende soorten aangeplant. Het meest vindt men inserom (met een rooden stengel), piai (met een geelgroenen), bab (met een rood en geelgroen gestreepten stengel) en ten slotte insoraboe. De laatste soort heeft een blauwgrijzen stengel van 6 à 7 c.M. dikte, terwijl de plant zelve ±4M. hoog is. Bij de meeste nederzettingen vindt men pisang (Musa sapientum L.) en papaja (Carica papaya L.) De vruchten der papaja (samber) zijn vooral op Soepiori zeer smakelijk. Een eenigszins langwerpige soort noemt men ariain. De pisang (mbef) wordt gekookt of gepoft gegeten. Katjang wordt alleen te Wardo geplant. Deze cultuur eischt meer zorg; de ladang wordt geheel schoongemaakt, vervolgens worden bedden aangelegd, waarin de katjang wordt uitgeplant. Men kent de abroei, een kleine roode of zwarte erwt en de abroei manoïn of arir, een klim-
Page 8 and 9:
EEN WOORD VOORAF Met groote blijdsc
Page 10 and 11:
I. HET LAND. § 1. LIGGING EN GROOT
Page 12 and 13:
BAAI VAN WARSA.
Page 14 and 15:
- 3 - Tg. Orimbori of Imbrisbari, v
Page 16 and 17:
- 5 - De hoogste deelen van het N.W
Page 18 and 19:
- 7 - eilanden der O. groep, n.1. P
Page 20 and 21:
- 9 - vloedstroom volgt). Inderdaad
Page 22 and 23:
- 11 - ± 15 jaar geleden een der f
Page 24 and 25:
- 13 - Z. kust Biak. Nabij Samber i
Page 26 and 27:
Plaat III.
Page 28 and 29:
- 15 - niet bekend. Meos Bepondi is
Page 30 and 31:
- 17 - het strand loopen. Op sommig
Page 32 and 33:
- 19 - triton gebruikt men de witte
Page 34 and 35:
- 21 - komen en waarmede zij door h
Page 36 and 37:
- 23 - De huidskleur is meestal don
Page 39 and 40:
- 25 - do, waar de menschen in 't a
Page 41 and 42:
- 27 - omstandigheden niet afgemaak
Page 43 and 44:
- 29 - Ook hier staan de huizen op
Page 45 and 46:
- 31 - men de kassau's ƒ en ƒ' op
Page 47:
Fig 1. KAMPONG JANIM. Fig. 2. KAMPO
Page 50 and 51:
- 34 - Onder de sor bevindt zich ee
Page 52 and 53:
- 36 - sedert 1908 op de Z. kust va
Page 54 and 55:
- 38 - men daarvoor een soort vruch
Page 56 and 57:
- 40 - Mnik wordt door mannen en vr
Page 58 and 59:
- 42 - Keret hoofden. Een dorp is i
Page 60 and 61:
- 44 - eer de Papoea's tot het bese
Page 65 and 66:
Fig 1. GRAF TE MANDOESIR. Fig. 2. R
Page 67 and 68:
- 49 - § 2. DE KERET. De maatschap
Page 69 and 70:
- 51 - waarbij voor de vrouw een br
Page 71 and 72:
- 53 - gewoonlijk de wapens aan het
Page 73 and 74:
- 55 - Schoonzoon, schoonzoon, zust
Page 75 and 76:
- 57 - aanleiding tot den twist ook
Page 77 and 78:
- 59 - ladang aan te leggen op een
Page 79 and 80:
- 61 - Zijn er geen broeders aanwez
Page 81 and 82:
- 63 - ongeveer 100-200 tjelopen's,
Page 83 and 84:
- 65 - slotte biedt hij haar tabak,
Page 85 and 86:
- 67 - Bewijsleer. Omtrent de groot
Page 87 and 88:
- 69 - buit een gevecht op leven en
Page 89 and 90:
- 71 - die weer gedekt worden door
Page 91 and 92:
- 73 - dant van het excursiedetache
Page 93 and 94:
- 75 - De lanspunten worden met kla
Page 95 and 96:
- 77 - treft men er weinig versieri
Page 97 and 98:
- 79 - Waar godsdienstige instellin
Page 99 and 100:
- 81 - Om dezelfde reden is men ban
Page 102 and 103:
Plaat X, Fig. 1. KAMPONG MANDOESIR.
Page 104 and 105:
- 84 - echo wordt voortgebracht doo
Page 106 and 107:
- 86 - van manoïnschap verdenken;
Page 108 and 109:
- 88 - de dieren, dat er dus alleen
Page 110 and 111:
- 90 - een platten vorm hebben, hou
Page 112 and 113:
- 92 - bijv. met de bladeren der ka
Page 114 and 115:
- 94 - de betoovering te breken. Om
Page 117 and 118:
- 95 - Algemeen worden afiandar's (
Page 119 and 120:
- 97 - stammen schijnt men in dit g
Page 121 and 122:
- 99 - Hare, neni neno binsoroka, j
Page 123 and 124: - 101 - zichzelve den zegen van Man
Page 125 and 126: - 103 - § 4. DE INSOS- EN KOBORFEE
Page 127 and 128: - 105 - den. Men geeft hem daartoe
Page 129 and 130: - 107 - Ten slotte zij nog vermeld,
Page 131 and 132: - 109 - de negorij en schiet plotse
Page 133 and 134: -111 - en versierd en daarna vaart
Page 135 and 136: - 113 - in de vlokjes haar, die zij
Page 137 and 138: - 115 - altijd vroeg genoeg om de b
Page 139 and 140: - 117 - schedel werden geborgen. Ee
Page 141 and 142: - 119 - nauwkeurig onderzoek, voorn
Page 143 and 144: - 121 - toestand bracht en waardoor
Page 145 and 146: - 123 - daarmee naar een maagd gooi
Page 147 and 148: - 125 - Intusschen schaamde Manarma
Page 149 and 150: - 127 - Dr. HORST ¹) meent uit de
Page 151 and 152: - 129 - men zich vaak op het standp
Page 153 and 154: - 131 - aan faknik's en inarbor's e
Page 155 and 156: - 133 - straat Magellaan naar de Mo
Page 157 and 158: - 135 - gezag van Tidore over Nieuw
Page 159 and 160: - 137 - Internationale belangstelli
Page 161 and 162: - 139 - maatschappij, waarin gerege
Page 163 and 164: - 141 - verstaan Maleisch en nemen
Page 165 and 166: - 143 - Evenmin is het in het belan
Page 167 and 168: - 145 - behoorende eilanden niet om
Page 169 and 170: III. VOORTBRENGSELEN EN MID- DELEN
Page 171 and 172: - 149 - Morf 1 ) 3 ) en andai. De m
Page 173: - 151 - de sagoe daarna met een aft
Page 177 and 178: - 155 - De landbouw is geheel afhan
Page 179 and 180: - 157 - heeft zich dan geheel met b
Page 181 and 182: - 159 - wordt met rotankoord aan ee
Page 183: Fig. 1. HANDELSPRAUW OP DE REEDE VA
Page 186 and 187: - 162 - Veeteelt. Zooals boven verm
Page 188 and 189: - 164 - Op Sowek en Korrido gebruik
Page 190 and 191: - 166 - opgetuigd wordt, naar de Sc
Page 192 and 193: - 168 - een kamboi of spiegel gebou
Page 194 and 195: - 170 - Voor het opvaren der rivier
Page 196 and 197: - 172 - Zij moeten aan beide uitein
Page 198 and 199: - 174 - met vreemdelingen altijd ee
Page 200 and 201: - 176 - evenals voor 20 stuks pijle
Page 202 and 203: - 177 - is een speciaal vischgebied
Page 204 and 205: - 179 - kreeg, maar dat liet den ha
Page 206 and 207: BIJLAGE I. CHRONOLOGISCHE opgave de
Page 219: BIJLAGE III. I. II. III. IV. V. VI.
show all

Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?