Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 173 -
uitvoer door de rondreizende handelaren meest in papiergeld wordt
uitbetaald.
Berekening van groote bedragen. Dit laatste is den Biakker van
weinig nut, omdat hij slecht rekent. Bij het tellen gebruikt hij zijn
handen en voeten, eerst de vingers van de linkerhand, daarna van de
rechterhand, vervolgens de teenen van linker- en rechtervoet, Boven de
10 wordt het echter voor de meesten zeer lastig. Voor het berekenen
van groote bedragen maakt men daarom gebruik van een stukje gabagaba,
waarin men eindjes hout steekt. Zijn aan weerzijden 10 stukjes
hout ingeplant, dan stelt zoo'n staafje 20 tjelopen's voor. In het midden
plaats men nog andere houtjes, die samfar's kasisip's (vazen, borden)
en mormor's (martavanen) voorstellen.
Indien een storting plaats heeft, worden de overeenkomstige stukjes
hout verwijderd. Een dergelijk schuldbewijs hangt men gewoonlijk
aan het dak aan de voorzijde van het huis of ook wel buitenshuis aan
een staak op.
Het verdringen van de tjelopen door den gulden wordt vertraagd
doordat de bruidschat en boeten, die onderling betaald moeten worden,
altijd nog in tjelopen's enz. worden berekend. Toch is er reeds een belangrijke
vermindering in de vraag naar deze betaalmiddelen waar te
nemen.
Handel. Bij den handel onderling leggen de Biakkers groote sluwheid
en handigheid aan den dag, zoodat zij in de toekomst wel tegen
Chineezen en andere handelaren opgewassen zullen blijken. Thans, nu zij
met prijzen en usances op andere plaatsen nog niet bekend zijn, worden
zij nog vaak door vreemde handelaren beetgenomen. Een typisch verschijnsel
is echter de plotselinge stijging van de koelieloonen tegen
den tijd, dat de boot binnen komt; men weet wel, dat de handelaren
dan werkkrachten beslist noodig hebben om hunne goederen af te
schepen.
Over de usances van den handel tusschen Chineezen en Biakkers
het volgende. Het stelsel der manibobi wordt ook hier in toepassing
gebracht. Zit men in moeilijkheden, dan gaat men naar Taukeh of
Intsje en deze schiet rijst of andere artikelen voor. Daarvoor aanvaardt
men de verplichting, te gelegener tijd een zekere hoeveelheid
damar te gaan halen. Komt de voorschotnemer die afleveren, dan is
de Chinees verplicht hem eenigen tijd logies en kost te verstrekken.
Vooral de Chineezen, die lang op Biak zijn, passen dit systeem toe;
men laat zelfs betrekkelijk dure kladi en oebi van Japen halen, omdat
deze meer gewild zijn dan rijst. Eenige Chineezen wisten op die wijze
hun omzet tijdens een tijdperk van voedselschaarschte belangrijk te
vermeerderen, omdat zij door die handelwijze een reputatie van bijzondere
humaniteit kregen. De Biakker toch tracht bij zijn omgang