Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

III. VOORTBRENGSELEN EN MID-
DELEN VAN BESTAAN.
§ 1. LANDBOUW EN BOSCHPRODUCTEN.
De landbouw staat nog op een zeer lagen trap van ontwikkeling.
Zij is in hoofdzaak een soort ladangbouw ter verkrijging van de hoogst
noodige voedingsmiddelen, waarbij aan het bewerken van den grond
weinig of geen aandacht wordt geschonken. Daarnaast worden eenige
soorten vruchtboomen en enkele andere overjarige gewassen aangeplant.
Overigens verzamelt de Biakker in het bosch, wat voor zijn
levensonderhoud noodig is of wat hij tegen andere goederen kan inruilen.
Damar. Van de in het wild groeiende planten, waarvan het product
door den Biakker verzameld en gebruikt wordt, verdienen in de
eerste plaats vermelding de damarboomen (Dammara alba. R of Agathis
lorentifolia Salisb.). Zij groeien „in groote troepen bij elkaar, makende
een bijzonder bosch, niet dicht maar ijl verspreid" schrijft Rumphius.
Op Biak komen zij bijna uitsluitend voor op de serpentijn ten N. van
Bosnik op een hoogte van 100—200 M. De bosschen bestaan voor meer
dan de helft uit damarboomen.
Het tappen geschiedde op een eigenaardige wijze door langs den
stam tot op een hoogte van ± 5 M. boven den grond de schors in alle
richtingen te kerven. Na verloop van een week werd de uitdruppelende
hars afgeschrapt, waardoor deze, kesi besarew of kesi besiër genaamd,
sterk vermengd was met schors. Op plaat No. XII fig. 2 is afgebeeld op
welke wijze deze roofbouw plaats had. Dat zij schadelijk was, behoeft
wel geen betoog. Daarbij kwam nog, dat men om meer product te
krijgen de wortels ging ontgraven en ook hierop tapkerven maakte.
Gedurende den laatsten Westmoesson waaiden dan ook tal van damarboomen
omver. Om deze roofexploitatie tegen te gaan werd aan de
tappers verboden meer dan de helft van den stam van den boom aan
te snijden, terwijl de andere helft ongeschonden moest blijven. Het
tappen aan de wortels werd verboden en damar, die met aarde vermengd
was, zou niet mogen worden verhandeld. De aan den stam aangebrachte
regelmatige tapwonden moesten telkens vergroot worden 1 ).
¹). Zie fig. 189 van: van Gorkom. Oost-Ind. Cultures. Dl. III blz. 803.