Feuilletau de Bruyn_1920_SchoutenPadaido.pdf - Stichting Papua ...

- 150 -
breeder, maar ook in het binnenland zijn geschikte terreinen. Vooral
de N. kust van Soepiori schijnt zich speciaal voor deze cultuur te
eigenen. Hoewel de bodem, die vermengd is met fijn koraalzand, er
schraal uitziet, tieren de cultuurgewassen der bevolking er veel beter
dan op Biak.
Een groot deel der boomen wordt thans gebruikt voor sagoeweertappen.
Klappertorren zijn er niet. Op de Z. kust worden de
jonge klapperboomen aangetast door een roode schildluis, waarnaast
een keversoort voorkomt, die van de schildluizen leeft. De Papoea's
beweren, dat deze ziekte steeds ontstaat, zoodra men bij jonge klappers
het struikgewas wegkapt. Dit bleek bij onderzoek juist te zijn, wellicht
is de reden van dit verschijnsel te zoeken in het feit, dat de luizen
bij voorkeur op andere planten huizen, maar, zoodra die worden weggekapt,
op de klapperboomen overgaan bij gebrek aan beter voedsel.
Sagoe. De sagoe (Metroxylon), neemt in de voeding der Biakkers
een belangrijke plaats in.
Alle sagoe is door de bevolking aangeplant. Men vindt op de
Z. kust bij Bosnik en Opiaref kleine aanplantingen, ook in het binnenland
van deze streek; de grootste sagoedoesoens in het binnenland der
Z. kust van Biak liggen benoorden Wadiboe. Op de N. kust zijn in de
vlakke kuststrook achter de negorijen en in het binnenland vrij veel
aanplantingen. Op Soepiori zijn de vlakten van de Wafordori en de
Waboedori met sagoebosschen bezet, ook aan de Sorendidori vindt
men ze veel.
Wil men sagoe aanplanten, dan wordt een plek in het terrein
schoongemaakt en plant men een jong uitspruitsel. Dit gebeurt in de
maanden April en Mei, dus tegen het doorkomen van den Oostmoesson.
Op 3 jarigen leeftijd begint de stamvorming. Het is den Biakker bekend,
dat men van den boom niet à discretion atap mag snijden, daar hij dan
klein blijft. Gewoonlijk duurt het 15 à 30 jaren voor de boom volwassen
is.
De Biakker weet ook zeer goed, dat men de meeste sagoe in den
boom vindt op het oogenblik, dat de bloemtrossen uitschieten en dat
de boom gekapt moet worden vóór de bloemen ontluiken. Door het
chronisch voedselgebrek op het eiland wordt de boom normaal reeds
lang voor dat tijdstip gekapt. Om te beoordeelen of het merg voldoende
sagoe bevat, kapt men een gat in den stam; daarna haalt men een monster
van de vezels te voorschijn en wrijft dit op de hand met wat speeksel
fijn. Is het sagoegehalte voldoende, dan wordt de boom omgekapt en
middendoor gespleten, vervolgens het merg losgeklopt met de aman,
een soort houten hamer. De vezels worden daarna met water vermengd
en uitgeperst, waarna men de sagoemelk doet bezinken in een bekken
door het ondereinde van twee bladsteelen gevormd. Als zeef gebruikt
men de vezelstof van het ondereinde van klapperbladeren. Men wascht