Gewenst docenthandelen in het voortgezet onderwijs ...

Het “pedagogisch-didactisch handelen” kan het beste worden benaderd in termen
van taken van docenten. Dit past ook bij de enige meer uitgewerkte beschrijvingen
van gewenst docenthandelen: de bekwaamheden in de SBL-competenties (2004).
Het toezichtkader voor het voortgezet onderwijs van de Inspectie van het onderwijs
(2009) onderscheidt een negental kwaliteitsaspecten, geclusterd in vier rubrieken:
opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding, en kwaliteitszorg, elk onderverdeeld
in subaspecten (in totaal 41). Daarin wordt grotendeels de school aangesproken.
De volgende subaspecten verwijzen naar gewenst docenthandelen:
(4,7) zorgen dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan
(4.8) stimuleren van het welbevinden en de motivatie van de leerlingen (mentoren)
(5.1) geven van duidelijke uitleg van de leerstof
(5.2) realiseren van een taakgerichte werksfeer
(5.3) leerlingen actief betrekken bij de onderwijsactiviteiten
(6.2) de instructie afstemmen op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen
(6.3) de verwerkingsopdrachten afstemmen op (idem)
(6.4) de onderwijstijd afstemmen op (idem)
(7.2) systematisch volgen en analyseren van de voortgang in de ontwikkeling van de
leerlingen
Deze kwaliteitsaspecten passen bij de hiervoor samengevatte kennis uit onderzoek,
maar vormen daaruit wel een selectie. Het toezichtkader bestrijkt daarmee slechts
een deel van het pedagogisch-didactisch handelen van docenten.
Gelet op de schaarste aan meer systematische indelingen van het pedagogischdidactisch
handelen van docenten is in onderhavig onderzoek gebruik gemaakt van
een in eerder onderzoek ontwikkelde en gevalideerde vragenlijst waarmee dit handelen
in brede zin in kaart kan worden gebracht (Sol & Stokking, 2008). De daarin
onderscheiden (22) taken van docenten zijn voorgelegd aan de schoolleiders, teamleiders,
docenten en externe stakeholders op de scholen waar onderhavig onderzoek
is uitgevoerd. Hiervan wordt verslag gedaan in hoofdstuk 6. De aanwijzingen voor
gewenst algemeen pedagogisch-didactisch docenthandelen die kunnen worden gedestilleerd
uit de SBL-competenties en het Toezichtkader van de Inspectie kunnen
worden geplaatst naast de 22 taken uit het genoemde eerdere onderzoek. Het resultaat
daarvan staat in Tabel 1.
33