Gewenst docenthandelen in het voortgezet onderwijs ...

7.3 Argumenten voor de keuzes bij de paarsgewijze vergelijkingen
7.3.1 Opzet
In paragraaf 6.2 is ingegaan op de vraag wat volgens de respondenten essentiële
taken zijn die een docent moet vervullen om goed te kunnen functioneren. Deze
taakperceptie maakt deel uit van een persoonlijk normatief raamwerk dat vaak
slechts in geringe mate met andere leden binnen een schoolcultuur wordt gedeeld
(Kelchtermans, 2007). In paragraaf 6.4 is beschreven welke keuzes de deelnemers
hebben gemaakt bij zeven respectievelijk acht paarsgewijs aangeboden taken vanuit
de vraag welke zij daarvan de belangrijkste vinden. Bij het maken van zulke keuzes
spelen onderliggende visies, (taak)opvattingen en verwachtingen vaak een rol, maar
deze blijven vaak onbewust en impliciet.
In deze paragraaf wordt ingegaan op de antwoorden op de vraag per keuzepaar in
opdracht B (de paarsgewijze vergelijkingen) waarom men de gekozen taak de belangrijkste
vindt. De basis waarvop keuzes worden gemaakt, kan verschillen, en kan
bijvoorbeeld een meer pragmatische, ethische of moreel georiënteerde invalshoek of
grondslag hebben (Luttenberg, 2000). Deze oriëntaties kunnen al dan niet in lijn
liggen met de beoogde onderwijsvernieuwing en onbewust van invloed zijn op de
keuzes die een docent maakt.
Op basis van literatuur (Kelchtermans, 2007; van Maanen, 1977, Luttenberg, 2000,
Eraut, 1994) hebben we aanvankelijk negen typen gronden onderscheiden die een
rol kunnen spelen bij het kiezen voor bepaalde typen taken als belangrijkste:
1) een technisch-rationele invalshoek, op basis van wetenschappelijke kennis (theorie,
onderzoek) over oorzaak-gevolg relaties (instrumenteel voor middel-doel)
2) een economische invalshoek, in termen van efficiëncy
3) een praktische invalshoek, in termen van praktijkkennis en ervaring, in de context
van deze school en leerlingen, gedeeld met collega's, middelen en doelen afwegend
4) een traditionele invalshoek, in termen van tradities en gewoonten (zo doen we het
nu eenmaal of altijd)
5) een persoonlijke invalshoek, in termen van eigen centrale waarden en overtuigingen
(vaak affectief geladen)
6) een sociaal normatieve invalshoek, in termen van sociale normen of “het behoort"
(van collega's, de school, de overheid)
7) een morele invalshoek, in termen van plichten en verantwoordelijkheden
8) een ethische invalshoek, in termen van universeel geldig geachte waarden
9) een politieke invalshoek, in termen van macht, sociale condities en emancipatie
69