Gewenst docenthandelen in het voortgezet onderwijs ...

De schoolleiders, teamleiders en docenten op de vier scholen vinden als groep de
volgende zeven taken van docenten (uit de 22 taken die werden voorgelegd) de belangrijkste:
zorgen voor een goed leerklimaat; geven van les, uitleg en instructie;
leerlingen stimuleren en activeren; leerlingen ondersteunen bij het sturen van hun
leerproces; geven van feedback aan leerlingen; bijdragen aan persoonlijke vorming
van leerlingen; werken aan eigen verdere professionele ontwikkeling.
Vergelijking tussen de bronnen
De uitspraken over gewenst handelen van docenten die uit deze vier bronnen zijn
verkregen, vertonen zowel overeenkomsten als verschillen. De set van 22 taken die
eerder is opgesteld en nu is gebruikt bij de bevraging van betrokkenen, kan dienen
als kader voor de vergelijking, omdat die set het domein van pedagogisch-didactisch
handelen breed dekt.
In de bestudeerde wetenschappelijke literatuur ontbreekt de persoonlijke vorming
van de leerlingen; de betreffende literatuur is gericht op cognitieve leerprocessen en
niet op pedagogische doelen. Ze besteedt wel ook aandacht, meer dan de andere
bronnen, aan gewenst handelen ‘op microniveau’, in allerlei op leren gerichte gesprekjes
met leerlingen (tijdens het coachen). De reeks taken van docenten in het
cognitive apprenticeship model is terug te vinden in de set van 22 taken.
In de beleidsgerichte documenten zijn het vooral de SBL-competenties die een breed
scala aan pedagogisch-didactisch handelen beschrijven. De in de wetenschappelijke
literatuur genoemde taken (zie hierboven) komen daarin min of meer allemaal terug.
Aanvullend op de bestudeerde wetenschappelijke literatuur wordt in het beleid speciale
aandacht gevraagd voor het doen van onderzoek door docenten, en voor het
signaleren en begeleiden van individuele leerlingen die met problemen kampen.
In de onderwijsconcepten van de scholen wordt eveneens een breed pallet van taken
beschreven. Daarin lijkt een zeker accent te liggen op pedagogische doelen en op het
zoveel mogelijk aansluiten bij de leerlingen. In de wetenschappelijke literatuur
(cognitive apprenticeship) en de SBL-competenties (organisatorisch, interpersoonlijk,
pedagogisch, didactisch) lijkt sprake te zijn van een organiserend principe of
richtinggevend kader. Dit komt in de onderwijsconcepten minder duidelijk naar voren.
(De ordening die in dit rapport is gebruikt om de inhouden van de onderwijsconcepten
van de scholen te beschrijven, is door de onderzoekers aangebracht).
De bevraagde schoolleiders, teamleiders en docenten hebben uit 22 aangeboden taken
maximaal 7 taken gekozen die zij de belangrijkste vinden. De uitkomsten zijn
door deze gedwongen keuze niet direct vergelijkbaar met de opbrengsten van de
andere drie bronnen, maar laten wel iets van hun prioriteiten zien. Deze betreffen de
meer traditioneel te noemen taken op het vlak leerklimaat, persoonlijke vorming,
82