Gewenst docenthandelen in het voortgezet onderwijs ...

Op de vraag naar de standaard (in welke mate een docent deze taken moet doen)
benadrukken schoolleiders en teamleiders vooral dat docenten achter de waarden
van de school moeten staan en bereid moeten zijn zich verder te ontwikkelen. Een
aantal van hen vindt dat docenten een breed repertoire moeten hebben, anderen vinden
dat ze een bepaald gewenst niveau van handelen moeten beheersen. Een deel
van de respondenten relateert de standaard aan het behalen van leerresultaten, het
stimuleren van bepaalde denkactiviteiten of het nastreven van positieve reacties bij
leerlingen.
Bij de uitvoering van de gewenste taken zien docenten zich soms voor dilemma’s
gesteld. Enerzijds betreffen deze het ontbreken van goede voorwaarden (gebrek aan
tijd, te grote klassen, veel zorgleerlingen), anderzijds gaat het soms om elkaar beconcurrerende
leerdoelen (aandacht voor vakkennis versus vaardigheden; bieden van
vrijheid versus voorkomen van vrijblijvendheid; eisen stellen versus motiveren en
interesse wekken; inspelen op verschillen versus nadruk op samenwerking).
Docenten kiezen in antwoord hierop voor verschillende oplossingen, zoals extra tijd
investeren, de gewenste aanpak aanpassen, keuzes maken en prioriteiten stellen, en
de nadruk leggen op bepaalde typen leerdoelen.
Driekwart van de respondenten geeft aan dat de gegeven antwoorden samenhangen
met het leraarschap in deze tijd. Zij geven vooral aan dat het takenpakket van de
docent is veranderd en dat de leerlingen van nu anders zijn dan de leerlingen van
vroeger. Daarnaast heeft de school meer opvoedingstaken gekregen en stelt de samenleving
andere eisen aan toekomstige werknemers.
In paragraaf 7.2 is verslag gedaan van de opdracht “paarsgewijze vergelijkingen”.
Het ging hierbij om het maken van keuzes bij paarsgewijs aangeboden taken met
steeds per paar de vraag welke taak de belangrijkste is.
De antwoorden bleken te kunnen worden gevisualiseerd op twee dimensies, met in
het midden de taken 3 (geven van les, uitleg en instructie) en 8 (leerlingen vaardigheden
aanleren). Deze komen overeen met traditionele basistaken van een docent.
De ene dimensie die vervolgens kan worden onderscheiden, kan worden gezien als
een vormingsdimensie, waarbij de respondenten zich meer kunnen richten op het
bijdragen aan de persoonlijke vorming van leerlingen (het individuele) of op het
laten en leren samenwerken (het sociale). Mogelijk beschouwt men deze vormingsaspecten
enigszins als tegenpolen van elkaar.
Op de andere dimensie vinden we enerzijds het ondersteunen van het leerproces en
anderzijds het inspelen op verschillen tussen de leerlingen. Mogelijk worden taken
bij het ondersteunen van het leerproces primair gerelateerd aan de leerinhouden en
niet direct in verband gebracht met inspelen op verschillen tussen leerlingen.
77