ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

1. Αναγνωρίζεται από τους μαθητές η εκπομπή του φωτός από εκτεταμένες
φωτεινές πηγές ως μία μη συνεκτική διαδικασία, κατά την οποία κάθε σημείο της
πηγής εκπέμπει ανεξάρτητα και ισότροπα προς όλες τις κατευθύνσεις;
2. Η σχολική διδακτική παρέμβαση, στα πλαίσια που καθορίζει το αναλυτικό
πρόγραμμα και η ανάλυση των σχετικών θεμάτων από τα σχολικά εγχειρίδια,
είναι επαρκής για την εγκατάλειψη των αυθόρμητα συγκροτημένων
παραστάσεων και την υιοθέτηση του προτύπου της Γεωμετρικής Οπτικής;
3. Η ενδεχόμενη θετική επίδραση της σχολικής διδασκαλίας είναι ισχυρή σε μια
βαθιά χρονική προοπτική;
4. Είναι δυνατόν να εντοπισθούν συγκεκριμένα γνωστικά εμπόδια, τα οποία
ενισχύουν την αντίσταση των βιωματικών νοητικών παραστάσεων στην
προσπάθεια για την προσέγγιση της επιστημονικής γνώσης;
5. Ποια είναι η εξάρτηση της παραστατικής συγκρότησης, αλλά και της ευκολίας
αναμόρφωσης των παραστάσεων, από τη νοητική εξέλιξη που επέρχεται με την
ηλικιακή ωρίμανση;
Της τελικής ερευνητικής μας προσπάθειας, προηγήθηκε δοκιμαστική φάση την
άνοιξη του 2003 με δείγμα 25 μαθητών ΣΤ΄ Δημοτικού, Β΄ Γυμνασίου και Α΄
Λυκείου 6 σχολείων * . Η επεξεργασία των απομαγνητοφωνημένων συνεντεύξεων και
η ανάλυση των αντίστοιχων πρωτοκόλλων, αφενός μας έδωσαν τη δυνατότητα να
αποκτήσουμε μια εικόνα των σχημάτων με τα οποία τα παιδιά ερμηνεύουν τα
φαινόμενα στα οποία εκτέθηκαν, αφετέρου μας βοήθησαν στη διαμόρφωση της
πειραματικής διαδικασίας μέσω της οποίας επιχειρήσαμε να επιτύχουμε το
μετασχηματισμό των ήδη συγκροτημένων παραστάσεων. Με αυτόν τον τρόπο
διαμορφώσαμε τόσο τα ερωτήματα της τελικής συνέντευξης όσο και την οριστική
μορφή των έργων.
Η κύρια πειραματική διαδικασία ήταν χωρισμένη σε δύο ανεξάρτητες θεματικές
ενότητες εκ των οποίων η πρώτη αφορούσε το μηχανισμό εκπομπής του φωτός από
σημειακή πηγή και η δεύτερη το μηχανισμό εκπομπής από εκτεταμένη φωτεινή πηγή.
Η παρεμβολή της πρώτης θεματικής ενότητας θεωρήθηκε απαραίτητη καθώς η
νοητική προσπέλαση στο μη συνεκτικό μοντέλο εκπομπής του Kepler προϋποθέτει
κατά πρώτο λόγο την αναγνώριση της ισότροπης προς όλες τις κατευθύνσεις
εκπομπής του φωτός από σημειακή πηγή -κάτι που, όπως πιστοποιούν τα πορίσματα
σχετικών ερευνών (Tiberghien 1984a, Guesne 1984, Ravanis & Papamichaël 1995,
Langley et al. 1997) και επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα της δοκιμαστικής
εφαρμογής, δεν θεωρείται αυτονόητη κατάκτηση για τους μαθητές- και κατά δεύτερο
λόγο τη δυνατότητα ερμηνείας των φωτεινών αποτελεσμάτων με τη νοητή
αποσύνθεση της εκτεταμένης πηγής σε μια σειρά σημειακών.
Ως τεχνική έρευνας χρησιμοποιήσαμε τις ατομικές ημικατευθυνόμενες συνεντεύξεις.
Αν στο χώρο των κοινωνικών επιστημών ως συνέντευξη ορίζεται γενικά “μια
κατάσταση λεκτικής βασικά αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε δύο πρόσωπα που
βρίσκονται σε άμεση επαφή έχοντας προηγουμένως θέσει έναν αντικειμενικό σκοπό”
(Παπακωνσταντίνου 1982, σ. 99), η ημικατευθυνόμενη εκδοχή της προσδιορίζεται
από τρία ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:
“- Ο ερευνητής καθορίζει εξαρχής το αντικείμενο της μελέτης του καθώς και τις
κυριότερες παραμέτρους του.
* 66 ο Δημοτικό σχολείο Αθήνας, 1 ο Γυμνάσιο Ασπροπύργου, 3 ο Γυμνάσιο Μεγάρων, Γυμνάσιο
Μαγούλας, Λύκειο Μάνδρας και Λύκειο Ζεφυρίου.
105