ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

υποθέσεων: Στην προ-κλασική περίοδο της επιστήμης κυριαρχεί ολοκληρωτικά η
αριστοτελική γνωσιολογική προσέγγιση η οποία βασίζεται στην αναμφίβολη
εγκυρότητα της αισθητηριακής εμπειρίας. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιούν οι
επιστήμονες στηρίζεται στην πεποίθηση ότι η παρατήρηση και τα δεδομένα της
εμπειρίας είναι ικανά από μόνα τους να οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα. Οι
ερευνητές παρατηρούν τη φύση με τα μάτια ενός θεατή και οδηγούνται στη
διατύπωση θεωριών χωρίς να παρεμβαίνουν στις φυσικές διεργασίες και χωρίς να
υποψιάζονται ότι κάθε εκδήλωση της φύσης επηρεάζεται από πολλές παραμέτρους,
ορισμένες από τις οποίες είναι ουσιώδεις και αποτελούν εμπόδια στην προσέγγιση
της έγκυρης γνώσης. Η μετάβαση από την παθητική παρατήρηση στην ενεργητική
συμμετοχή του ερευνητή στην εξέλιξη ενός φαινομένου, αλλάζει ριζικά το
μεθοδολογικό πλαίσιο των ΦΕ τον 17 ο αιώνα. Το πείραμα αποκτά μια εντελώς
διαφορετική σημασία. Δεν αποτελεί απλώς μια έξυπνη ερώτηση που απευθύνει ο
επιστήμονας στη φύση, αλλά συνιστά μια μεθοδική παρέμβαση μέσα από την οποία
επιχειρείται να «απογυμνωθεί» κάθε φυσικό φαινόμενο από τους παράγοντες που
εμποδίζουν την ουσιαστική κατανόησή του για να υποβληθεί στη συνέχεια σε
εξέταση και μέτρηση. Η αλλαγή της ερευνητικής μεθοδολογίας σηματοδοτείται
ουσιαστικά από τη σταδιακή μετάλλαξη της επιστημονικής σκέψης από άμεση και
διαισθητική σε αφηρημένη και εννοιολογική. Τα αφαιρετικά χαρακτηριστικά της
επιστημονικής σκέψης της κλασικής περιόδου της επιστήμης θα οδηγούν στο εξής
τους ερευνητές των Φ.Ε. στη συχνή αμφισβήτηση ή και την απόρριψη των
δεδομένων της άμεσης αισθητηριακής εμπειρίας (Dijksterhuis 1986, Koyré 1978,
Butterfield 1983). Αντίστοιχα, η αυθόρμητη βιωματική σκέψη η οποία συγκροτείται
στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών, κυριαρχείται στα πρώτα
τουλάχιστον στάδιά της, από επεξηγηματικές διεργασίες προσηλωμένες σε καθαρά
αισθητηριακά δεδομένα. Η απλή συγκέντρωση παρατηρησιακών προσκτήσεων,
χωρίς την ικανότητα συστηματικής αφαιρετικής επεξεργασίας και μετασχηματισμού,
ωθεί την παιδική σκέψη στη συγκρότηση νοητικών παραστάσεων με βάση καθαρά
αντιληπτικά χαρακτηριστικά (Ραβάνης & Παπαμιχαήλ 1994).
Στη βάση της συγκεκριμένης συγκριτικής θεώρησης, διατυπώνονται τα τελευταία
χρόνια υποθέσεις εργασίας για την ύπαρξη κοινών χαρακτηριστικών στις
παραστάσεις των μαθητών και στα ιστορικά προεπιστημονικά μοντέλα σε
συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα των Φ.Ε., υποθέσεις οι οποίες επιβεβαιώνονται
από τα αποτελέσματα μιας σειράς ερευνών.
2.2.2. Ερευνητικά αποτελέσματα
Στο πεδίο της μηχανικής, η L. Viennot (1979), μελετώντας τις εξηγήσεις που δίνουν
μαθητές και φοιτητές στην προσπάθειά τους να περιγράψουν τα κινητικά
αποτελέσματα των δυνάμεων που ασκούνται επί υλικών σωμάτων, διαπιστώνει την
εμφάνιση αντιλήψεων οι οποίες εκφράζουν τη δύναμη σαν γραμμική συνάρτηση της
ταχύτητας, ενώ σε κάποια σημεία συγχέουν την έννοια της δύναμης με αυτήν της
ενέργειας. Ιστορικά το μοντέλο αυτό ανάγεται στο Αριστοτελικό στάδιο.
Τη χρήση Αριστοτελικών και όχι Νευτωνικών μοντέλων παρατηρεί και ο A. DiSessa
(1982), σε έρευνά του με σπουδαστές για την ερμηνεία φαινομένων που έχουν σχέση
με την κίνηση των σωμάτων.
Για το ίδιο θέμα ο M. McCloskey (1983) σημειώνει ότι το 80% των κολεγιακών
σπουδαστών που συμμετείχαν στην έρευνά του, με βάση τη διαισθητική προσέγγιση
40