ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

γ) για τον έλεγχο της διατήρησης των εναλλακτικών αυτών παραστάσεων κατά τα
δύο επόμενα έτη μετά την τελευταία σχολική παρέμβαση.
Η επιλογή των υποκειμένων της έρευνας έγινε με τη μέθοδο της συμπτωματικής
δειγματοληψίας. Όταν ο καθορισμός των ορίων του πληθυσμού και η απαρίθμηση
των μελών του δεν είναι πρακτικά εφικτή, “αντί να οριστεί πρώτα ο πληθυσμός και
από αυτόν να ληφθεί τυχαία το δείγμα, ορίζεται πρώτα μια φυσική ομάδα
υποκειμένων, η οποία χρησιμοποιείται ως δείγμα” (Παρασκευόπουλος 1984, σ. 117).
Ο τυχαίος αυτός ορισμός του δείγματος σε επιλεγόμενες πειραματικές συνθήκες μας
επιτρέπει, θεωρώντας το συμπτωματικό αυτό δείγμα σαν ένα μικρό πληθυσμό, να
συνάγουμε τα σχετικά συμπεράσματά μας και στη συνέχεια να τα γενικεύσουμε σε
πληθυσμούς οι οποίοι έχουν χαρακτηριστικά όμοια με το δείγμα (Κομίλη 1989, σ.
92).
Στην έρευνά μας συμμετείχαν 96 μαθητές από 10 σχολεία του νομού Αττικής *
ισοκατανεμημένοι ως προς το ηλικιακό επίπεδο (32 μαθητές από κάθε εκπαιδευτική
βαθμίδα). Η δειγματοληψία ήταν ανεξάρτητη της σχολικής επίδοσης, του
μορφωτικού επιπέδου των γονέων, της κοινωνικής προέλευσης και της περιοχής
κατοικίας, καθώς οι υποθέσεις μας δεν έγιναν στη βάση τέτοιου τύπου
διαφοροποιήσεων. Ωστόσο για λόγους αντιπροσωπευτικότητας επιδιώχθηκε η
μεγαλύτερη δυνατή διασπορά των σχολείων προέλευσης. Η επιλογή των παιδιών
γινόταν από τον δάσκαλο ή τον καθηγητή της τάξης, στους οποίους εξηγούσαμε
ακριβώς την πειραματική διαδικασία και τους στόχους της έρευνας. Οι μαθητές
επιλέγονταν από διαφορετικά τμήματα της ίδιας τάξης, με σκοπό να
εξουδετερώσουμε, κατά το δυνατόν, ενδεχόμενη ειδική επίδραση της διδασκαλίας
από κάποιον διδάσκοντα, είτε με θετικές είτε με αρνητικές επιπτώσεις. Ως προς το
φύλο το δείγμα ήταν διχοτομημένο. Αν και εδώ οι υποθέσεις μας δεν έγιναν με βάση
τη διαφορά του φύλου, η επιλογή ισαρίθμων υποκειμένων από τα δύο φύλα καθιστά
το δείγμα αντιπροσωπευτικό ως προς τη μεταβλητή αυτή.
6.4. Η συλλογή των δεδομένων
Η συλλογή των δεδομένων μας πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του σχολικού
έτους 2003-2004. Τα υποκείμενα της έρευνας τα οποία κατά τη χρονιά αυτή
παρακολούθησαν την ΣΤ΄ Δημοτικού και τη Β΄ Γυμνασίου, συμμετείχαν στην
πειραματική διαδικασία αμέσως μετά τη διδασκαλία των σχετικών ενοτήτων της
Οπτικής στο σχολείο τους. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν με κάθε μαθητή/τρια
χωριστά, σε κάποιον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του σχολείου, έξω από την τάξη
του, καθώς για την ευκρίνεια των φωτεινών αποτελεσμάτων των συγκεκριμένων
πειραματικών καταστάσεων απαιτούνται συνθήκες ισχυρής συσκότισης. Οι
προβλέψεις, οι περιγραφές και οι ερμηνείες αφενός διατυπώνονταν προφορικά και
καταγράφονταν σε μαγνητόφωνο (με τη συγκατάθεση των μαθητών), αφετέρου
αποτυπώνονταν γραπτώς σε έντυπες αναπαραστάσεις των πειραματικών διατάξεων.
Παράλληλα, συμπληρώθηκε ειδικό πρωτόκολλο παρατήρησης μη λεκτικών
συμπεριφορών για κάθε παιδί, όπου αυτό κρίθηκε αναγκαίο (σε περιπτώσεις δηλαδή
δραστηριοτήτων τις οποίες δεν μπορούσε να καταγράψει το μαγνητόφωνο –
χειρονομίες, μετακινήσεις στο χώρο για παροχή εξηγήσεων κ.λ.π.). Η ανάλυση των
συνεντεύξεων έγινε τόσο από το απομαγνητοφωνημένο κείμενο όσο και από τη
μελέτη των έντυπων αναπαραστάσεων και των πρωτοκόλλων.
* Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο 66 ο Δημοτικό σχολείο Αθήνας, στα Γυμνάσια Μαγούλας, 2 ο και 4 ο
Ελευσίνας, 2 ο και 3 ο Μεγάρων και στα Ενιαία Λύκεια Μάνδρας, Μαγούλας, Ζεφυρίου και 1 ο Ελευσίνας.
108