ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΩΤΕΙΝΩΝ ΠΡΟΒΟΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ 59
Στην Ιστορία της Επιστήμης παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της ερμηνευτικής αδυναμίας γεγονότων της άμεσης αισθητηριακής εμπειρίας, με βάση το εκάστοτε επικρατούν πλαίσιο αρχών και πεποιθήσεων. Τα γεγονότα αυτά συνιστούν προβλήματα τα οποία είτε βρίσκουν τη λύση τους μέσα στο υπάρχον εννοιολογικό πλέγμα αξιών, νόμων και τεχνικών (με την ανακάλυψη «κρυμμένων» παραγόντων οι οποίοι δεν είχαν αρχικά ληφθεί υπόψη), είτε οδηγούν στη συνολική εγκατάλειψη των βασικών παραδοχών και μεθόδων του συστήματος και την εγκαθίδρυση ενός νέου «παραδείγματος», ριζικά διαφορετικού από το προηγούμενο. Η για μεγάλο χρονικό διάστημα διατήρηση μιας προβληματικής κατάστασης, περιβάλλει συνήθως τέτοιου τύπου φαινόμενα με το μανδύα του «γρίφου» (Kuhn 1981, σ. 28-29). Η αναζήτηση ιστορικών δεδομένων –στα πλαίσια της προβληματικής που αναπτύξαμε μέχρι τώραπρόσφορων για διδακτική αξιοποίηση στο πεδίο της Οπτικής, μας οδήγησε στον εντοπισμό ενός τέτοιου οπτικού φαινομένου-γρίφου. 4.1. Οι φωτεινές προβολές μέσω οπών: ένα «οπτικό παράδοξο» στην αρχαιότητα Στο, κατά πολλούς ψευδεπίγραφο * , Αριστοτελικό έργο Προβλήματα ο συγγραφέας διαπιστώνει ένα περίεργο οπτικό φαινόμενο: όταν το φως του ήλιου περνάει μέσα από ανοίγματα τυχαίων σχημάτων που δημιουργούν οι φυλλωσιές των δέντρων, δημιουργεί ένα φωτεινό αποτύπωμα στο έδαφος, το οποίο αλλάζει σχήμα ανάλογα με την απόσταση του ανοίγματος από το έδαφος. Έτσι, ενώ σε μικρή απόσταση έχει το σχήμα του ανοίγματος, όπως άλλωστε αναμένεται σύμφωνα με την ευθύγραμμη διάδοση των ηλιακών ακτίνων, σε μεγάλη απόσταση παίρνει το φαινόμενο σχήμα του ήλιου, γίνεται δηλαδή κυκλικό: “Όταν το φως του ήλιου διέρχεται μέσα από ορθογώνια, δεν δίνει σχήματα ορθογώνια αλλά κύκλους, όπως συμβαίνει επί παραδείγματι, στην περίπτωση των καλαμωτών. … Διότι είναι αναγκαίο το σχήμα που σχηματίζεται από τον ήλιο να περιέχεται εντός ευθειών, αν βέβαια οι ακτίνες είναι ευθείες. Όταν ευθείες συναντούν ευθεία δημιουργούν ευθύγραμμο σχήμα. Τούτο (θα πρέπει) να παρατηρείται και με τις ακτίνες του ήλιου . Προσπίπτουν πάνω στην ευθεία γραμμή της καλαμωτής ή του αντικειμένου μέσα από το οποίο περνούν και λάμπουν, είναι όμως και οι ίδιες ευθείες, οπότε η προβολή τους θα (πρέπει να) γίνει σε ευθεία γραμμή” (Αριστοτέλης 1995, ΙΕ, 911b, 1-13). Το εξηγητικό σχήμα που προτείνει ο συγγραφέας, στηρίζεται σε δύο παραδοχές: Πρώτον, οι φωτεινές ακτίνες σχηματίζουν έναν κώνο με βάση τη φωτεινή πηγή και κορυφή το άνοιγμα: “Μήπως επειδή η προβολή των οπτικών ακτίνων σχηματίζει κώνο και η βάση του κώνου είναι κύκλος, οπότε στο σημείο που συμβαίνει να προσπίπτουν και οι ακτίνες του ήλιου, εμφανίζονται κύκλοι;” (ό. π.). Δεύτερον, οι περιφερειακές ακτίνες που αγγίζουν τα όρια του ανοίγματος έχουν μικρότερη ένταση και είναι λιγότερες στο πλήθος από τις κεντρικές, με αποτέλεσμα να εξασθενούν σε μεγάλες αποστάσεις από την πηγή. Σε αυτή την περίπτωση το αποτύπωμα γίνεται αντιληπτό ως κύκλος (Σχ. 4.1): “Επειδή τα τμήματα των ακτίνων που αποσχίζονται, πηγαίνοντας προς τα άκρα των ευθειών, είναι αδύναμα, ό,τι βρίσκεται μέσα στις γωνίες δεν γίνεται αντιληπτό από την όρασή μας. Όσο μέρος της ευθείας περιέχεται μέσα στον κώνο ερεθίζει την όραση, το υπόλοιπο όμως δεν την ερεθίζει, αλλά οι ακτίνες προσπίπτουν (στα αντικείμενα) χωρίς να δημιουργούν αίσθηση. … Όταν λοιπόν το σχήμα είναι κοντά, μπορούμε να δούμε και ό,τι βρίσκεται στις γωνίες, όταν όμως αυτό απομακρυνθεί, δεν μπορούμε” (ό. π., 13-17 & 25-27). * Aristotle: Problems. Trans. W. S. Hett (1952) & E. S. Forster (1963). Ο Hett τοποθετεί τον συγγραφέα στον 2 ο π.Χ. αιώνα, μεταγενέστερο εκπρόσωπο της Περιπατητικής σχολής. 60
- Page 1 and 2:
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩ
- Page 3 and 4:
Ευχαριστίες Για τη
- Page 5 and 6:
Πρόλογος 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡ
- Page 7 and 8:
Επίλογος 202 Βιβλιογ
- Page 9 and 10:
Ο παιδαγωγικός στο
- Page 11 and 12:
με βάση τις προβλέψ
- Page 13 and 14:
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΘΕΩΡΗΤ
- Page 15 and 16: Η Διδακτική των Φυσ
- Page 17 and 18: (Κόκκοτας 2001β, σ. 54).
- Page 19 and 20: «σχολή» της Μορφολ
- Page 21 and 22: παιδαγωγικό εγχείρ
- Page 23 and 24: ερμηνεία της σύνθε
- Page 25 and 26: της Commission Lagarrique και
- Page 27 and 28: Οι σαφείς ερευνητι
- Page 29 and 30: Από την πλευρά του
- Page 31 and 32: διαμορφώνουν νέες
- Page 33 and 34: της σχολικής γνώση
- Page 35 and 36: Η διερεύνηση της σχ
- Page 37 and 38: πολιτισμού και κοι
- Page 39 and 40: Technology-Society, STS), τα οπ
- Page 41 and 42: δυνατόν να τους βοη
- Page 43 and 44: διδασκαλίες του γ)
- Page 45 and 46: Giere (1987) και N. Nessersian (
- Page 47 and 48: υποθέσεων: Στην προ
- Page 49 and 50: χρωμάτων, είναι αυτ
- Page 51 and 52: προοπτική η Ι.Ε., χω
- Page 53 and 54: να «εξορύξουμε» τα
- Page 55 and 56: πεδία οδηγεί την ερ
- Page 57 and 58: Οι σύγχρονες θεωρή
- Page 59 and 60: Ο L. Vygotski από την πλε
- Page 61 and 62: επιχειρεί, από τα τ
- Page 63 and 64: χωρίς καμία καθοδή
- Page 65: και την επαναδιάτα
- Page 69 and 70: θα δημιουργηθεί απ
- Page 71 and 72: αποδεικνύει ότι το
- Page 73 and 74: Haytham κάθε σημείο το
- Page 75 and 76: (Σχ. 4.8) Οι δύο απεικ
- Page 77 and 78: επίδραση κάποιων ε
- Page 79 and 80: 5. Οι ακτίνες διαστα
- Page 81 and 82: κώνοι με κοινή βάση
- Page 83 and 84: καθίσταται κυκλικό
- Page 85 and 86: (Σχ. 4.17) Η ανάλυση το
- Page 87 and 88: Ωστόσο η μελέτη του
- Page 89 and 90: σχήματος των φωτει
- Page 91 and 92: Ο Kepler δηλαδή, υιοθε
- Page 93 and 94: του βαθμού επικάλυ
- Page 95 and 96: συνεισφορά όλης τη
- Page 97 and 98: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΒΙΩΜΑΤΙΚ
- Page 99 and 100: από την παράσταση τ
- Page 101 and 102: Σε μια ευρείας κλίμ
- Page 103 and 104: Από την πλευρά του
- Page 105 and 106: από τα σχέδια, τις π
- Page 107 and 108: Ορθό πρότυπο Εναλλ
- Page 109 and 110: ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΘΟ
- Page 111 and 112: 6.1. Οι γενικές ερευν
- Page 113 and 114: - Τα διάφορα θέματα
- Page 115 and 116: γ) για τον έλεγχο τη
- Page 117 and 118:
(Εικόνα 1) (Εικόνα 2) 1
- Page 119 and 120:
Παραθέτουμε στη συ
- Page 121 and 122:
- Με ποιο τρόπο νομί
- Page 123 and 124:
Αφού παρουσιάσουμε
- Page 125 and 126:
6.5.1.β. Θεματική ενότ
- Page 127 and 128:
Με τις ερωτήσεις αυ
- Page 129 and 130:
Με τον τρόπο αυτό ε
- Page 131 and 132:
Α΄21 Α΄22 Α΄23 Α΄24 124
- Page 133 and 134:
6.5.2. Δεύτερο στάδιο:
- Page 135 and 136:
Ενεργοποιούμε ακολ
- Page 137 and 138:
6.5.2.β. Δεύτερη φάση:
- Page 139 and 140:
κάνοντας υπέρβαση
- Page 141 and 142:
Ακολουθώντας την ί
- Page 143 and 144:
Τέλος, το στάδιο τη
- Page 145 and 146:
6.5.3. Τρίτο στάδιο (μ
- Page 147 and 148:
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΠΑΡΟΥΣΙΑ
- Page 149 and 150:
συλλογισμών των υπ
- Page 151 and 152:
Αντίστοιχα, στο ενα
- Page 153 and 154:
Τα υποκείμενα τα οπ
- Page 155 and 156:
Δ. Σχήμα ενεργού φω
- Page 157 and 158:
Παρουσιάζουμε στη
- Page 159 and 160:
7.1.2. Ο μετασχηματισ
- Page 161 and 162:
16 ΡΑΒΔΟΓΡΑΜΜΑ 2. Μετ
- Page 163 and 164:
Οι μαθητές προβλέπ
- Page 165 and 166:
Έτσι για τα έργα όπ
- Page 167 and 168:
(Σχ. 7.18) Τα υποκείμε
- Page 169 and 170:
Έτσι, για τα έργα με
- Page 171 and 172:
Παρουσιάζουμε ακολ
- Page 173 and 174:
7.2.2. Διδακτική παρέ
- Page 175 and 176:
γ) Απαντήσεις στις
- Page 177 and 178:
ΠΙΝΑΚΑΣ 7. Μεταβολέ
- Page 179 and 180:
7.2.2. β. Δεύτερη φάση:
- Page 181 and 182:
ΠΙΝΑΚΑΣ 10. Μεταβολέ
- Page 183 and 184:
7.2.3. Μετά-έλεγχος: Ο
- Page 185 and 186:
ΠΙΝΑΚΑΣ 13. Συνολικέ
- Page 187 and 188:
ΡΑΒΔΟΓΡΑΜΜΑ 4. Συνο
- Page 189 and 190:
2 ος στατιστικός έλ
- Page 191 and 192:
ΠΙΝΑΚΑΣ 16. Μεταβολέ
- Page 193 and 194:
Στα πλαίσια της ανα
- Page 195 and 196:
πειραματιστή, οδήγ
- Page 197 and 198:
του μοντέλου δηλαδ
- Page 199 and 200:
Το τρίτο κατά σειρά
- Page 201 and 202:
επιλεκτικής αποσύν
- Page 203 and 204:
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΣΥΜΠΕΡΑΣ
- Page 205 and 206:
μιας συστηματικού
- Page 207 and 208:
Επί πλέον, όπως πισ
- Page 209 and 210:
ΕΠΙΛΟΓΟΣ 202
- Page 211 and 212:
πραγματοποιηθεί σε
- Page 213 and 214:
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 206
- Page 215 and 216:
Βοσνιάδου, Σ., Brewer, W.
- Page 217 and 218:
Crombie, A. C. (1992). Από το
- Page 219 and 220:
Goldberg, F. M., McDermott, L. C. (
- Page 221 and 222:
Κασσέτας, Α. (1998). Ορ
- Page 223 and 224:
Klopfer, L. E., Cooley, W. W. (1963
- Page 225 and 226:
Martinand, J. L. (1989). Des object
- Page 227 and 228:
Παπαμιχαήλ, Γ. (1988).
- Page 229 and 230:
Robin, N., Ohlsson, S. (1989). Impe
- Page 231 and 232:
Τσελφές, Β. (1991). Διδ
- Page 233 and 234:
Ψύλλος, Δ. (1979). Συγκ
- Page 235 and 236:
Α. ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ Ε
- Page 237 and 238:
Α25 Α26 Α27 Α28 230
- Page 239 and 240:
Δεύτερη φάση: Πειρα
- Page 241 and 242:
Β. ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ
- Page 243 and 244:
Α΄25 Α΄26 Α΄27 Α΄28 236
- Page 245 and 246:
Δεύτερη φάση: Πειρα