ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

από την παράσταση των φωτεινών ακτίνων η οποία τους είναι περισσότερο οικεία,
τόσο στο επίπεδο της αντίληψης, όσο και στο επίπεδο της διδασκαλίας.
Η L. Maurines (1999) επιχειρεί να διερευνήσει τις γνωστικές δυσκολίες που
αντιμετωπίζουν μαθητές Λυκείου και φοιτητές στη Γαλλία όταν χρησιμοποιούν τις
έννοιες της ακτίνας και της ισοφασικής επιφάνειας ή εφαρμόζουν την αρχή Huygens
– Fresnel, προκειμένου να περιγράψουν ή/και να παραστήσουν γραφικά φαινόμενα
διάδοσης κυμάτων (φωτός – ήχου) σε τρεις διαστάσεις. Η έρευνα επικεντρώνεται σε
τρεις κατηγορίες φαινομένων (διάδοση σε ομογενές μέσο, ανάκλαση, διάθλαση) και
αναδεικνύει τρεις τύπους συλλογισμών: α) συλλογισμούς γεωμετρικής και
μηχανιστικής αναπαράστασης των φαινομένων β) συλλογισμούς εξαίρεσης
μεταβλητών μέσω μιας αποκλειστικά μακροσκοπικής αντιμετώπισης των
φαινομένων γ) συλλογισμούς απόδοσης υλικών χαρακτηριστικών στις εμπλεκόμενες
έννοιες.
5.2. Το φως ως οντότητα στο χώρο
Οι Tiberghien et al. (1980), διερευνώντας τις παραστάσεις παιδιών ηλικίας 10 –12
ετών στη Γαλλία σε σχέση με την αναγνώριση της παρουσίας του φωτός στο χώρο,
διακρίνουν τρεις κατηγορίες προσεγγίσεων. α) Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται
παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν την έννοια στο επίπεδο της καθημερινής γλώσσας ή
επιχειρούν αναγωγή του φωτός σε αντιληπτές, σχετικές με αυτό, κατηγορίες
αντικειμένων, όπως λάμπες φωτισμού, έντονα φωτισμένες περιοχές κ.λ.π. β) Στη
δεύτερη κατηγορία κατατάσσονται παιδιά τα οποία ενώ κατά τη διάρκεια κάποιων
πειραματικών καταστάσεων χειρίζονται την έννοια με τον τρόπο που αυτή
αναγνωρίζεται από τη Φυσική, σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούν παραστάσεις
που υπάγονται στην προηγούμενη κατηγορία. γ) Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει
παιδιά τα οποία αναγνωρίζουν στο φως αυτόνομες ιδιότητες, αποσυνδέοντάς το έτσι
από τις φωτεινές πηγές και τα φωτιζόμενα αντικείμενα.
Με τον εντοπισμό του φωτός στο χώρο ασχολούνται και οι Stead & Osborn (1980),
οι οποίοι πραγματοποιούν μια έρευνα στη Νέα Ζηλανδία με μαθητές 9–16 ετών,
αξιοποιώντας φωτεινές πηγές και κάτοπτρα. Η έρευνα αυτή δείχνει ότι σε όλο το
φάσμα των ηλικιών, ελάχιστοι μαθητές αντιλαμβάνονται το φως ως οντότητα που
διαδίδεται σε μεγάλη απόσταση από την πηγή, ενώ η πλειοψηφία των παιδιών
πιστεύει ότι το φως διαδίδεται λίγο μακρύτερα τη νύχτα, σε σχέση με την ημέρα.
Επίσης δεν παρατηρείται αξιοσημείωτη διαφορά στις παραστάσεις των μεγαλύτερων
μαθητών οι οποίοι είχαν διδαχθεί συστηματικά Οπτική (κάποιοι μάλιστα σε δύο
επίπεδα) και άλλων μικρότερων οι οποίοι δεν είχαν διδαχθεί καθόλου.
Επιχειρώντας να καταγράψουν τις παραστάσεις μαθητών 10 ετών στις ΗΠΑ για το
ίδιο ζήτημα, οι Anderson & Smith (1982) διαπιστώνουν ότι τα περισσότερα παιδιά
δεν αναγνωρίζουν το φως ως διαδιδόμενη οντότητα, ακόμα και αν πιστεύουν αόριστα
ότι υπάρχει φως στο χώρο που τα περιβάλλει. Αρκετά παιδιά δεν αναγνωρίζουν
καθόλου την ύπαρξη του φωτός στο χώρο, ενώ κάποια άλλα χρησιμοποιούν μία
παράσταση την οποία οι ερευνητές αποκαλούν «φαινόμενο βρύσης», σύμφωνα με
την οποία το φως μετακινείται από την πηγή προς το κέντρο ενός δωματίου χωρίς
δυνατότητα να εξαπλωθεί προς τα άκρα.
Με τα πορίσματα αυτά συμφωνούν και τα δεδομένα των Anderson & Kärrqvist
(1983) στην έρευνά τους με Σουηδούς μαθητές 12 – 15 ετών, πριν και μετά τη
διδασκαλία της Οπτικής. Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι «ιδέα-κλειδί» για την
92