ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

και την επαναδιάταξη του ίδιου υλικού και αφετέρου με την παρέμβαση του
ερευνητή ως κοινωνικού εταίρου στη διδακτική αλληλεπίδραση, παρουσιάζει τα
στοιχεία του μοντέλου της Γεωμετρικής Οπτικής, έτσι ώστε να επιτύχουμε την
ανασυγκρότηση των παραστατικών σχημάτων των υποκειμένων στο επίπεδο του
επιστημονικά αποδεκτού προτύπου. Η επιλογή της παρουσίασης του ορθού προτύπου
κρίθηκε επιβεβλημένη καθώς, όπως προκύπτει από τις σχετικές έρευνες, η χρήση
ομοειδών ή οπισθοδρομικών προτύπων είτε υπαγορεύεται από τις ανάγκες της
ερευνητικής διαδικασίας (Winnykamen & Lafont 1990), είτε γίνεται στα πλαίσια
διδακτικών παρεμβάσεων οι οποίες αναπτύσσονται σε πολλές και διαδοχικές
συνεδρίες με σκοπό την κατασκευή δικτύων εννοιών χρήσιμων στη διδασκαλία
ευρύτερων γνωστικών περιοχών και οπωσδήποτε στα πλαίσια συνθηκών σχολικής
τάξης (Johsua & Dupin 1988, Weil-Barais & Lemeignan 1990). Στην περίπτωση
όμως του δικού μας πειράματος, αφενός μεν η διδακτική παρέμβαση
πραγματοποιείται με εξατομικευμένες διδασκαλίες, αφετέρου δε το αντικείμενο της
έρευνάς μας είναι αυστηρά καθορισμένο ενώ αποτελεί ταυτόχρονα και διδακτικό
αντικείμενο. Έτσι, η παρέμβασή μας δεν έχει ως αντικειμενικό στόχο γενικές
προόδους των υποκειμένων εγγραφόμενες στο ψυχολογικό πεδίο, αλλά προόδους οι
οποίες αποσκοπούν στην αφομοίωση της συγκεκριμένης φυσικής γνώσης. Επί πλέον,
εφ’ όσον βασική μας επιδίωξη είναι η μετάβαση από μια περιγραφική σε μια
επεξηγηματική προσέγγιση των εμπλεκόμενων εννοιών και φαινομένων, καθίσταται
αναγκαία η μελέτη της αποτελεσματικότητας των ενδεχόμενων μεταβολών της
διδακτικής πρακτικής, δηλαδή η ανάλυση των αποτελεσμάτων των μεταβολών αυτών
στο επίπεδο της σχέσης του εκπαιδευόμενου με το διαθέσιμο εμπειρικό και
πειραματικό υλικό.
Ως ερευνητικό και μεθοδολογικό εργαλείο στη προσπάθειά μας αυτή χρησιμοποιούμε
τη Ιστορία της Επιστήμης. Επιχειρούμε δηλαδή, τόσο στο επίπεδο της ανίχνευσης
όσο και στο επίπεδο του μετασχηματισμού των βιωματικών νοητικών παραστάσεων
των υποκειμένων, την αξιοποίηση του ιστορικού υλικού με τη χρήση έργων το
γνωστικό περιεχόμενο των οποίων αντλείται από την Ιστορία της Οπτικής. Στο βαθμό
λοιπόν που δεχόμαστε ότι η εμπλοκή των υποκειμένων σε μια αλληλεπιδραστικού
χαρακτήρα μαθησιακή διαδικασία με διδακτικό υλικό εμπνευσμένο από την Ιστορία
της Επιστήμης μπορεί να συμβάλλει στην εξέλιξη των παραστάσεων για τον τρόπο
εκπομπής και διάδοσης του φωτός, μπορούμε να συμπυκνώσουμε τον μέχρι εδώ
προβληματισμό μας στις παρακάτω γενικές υποθέσεις:
1. Εναλλακτικά μοντέλα ερμηνείας τα οποία έχουν διατυπωθεί στην πορεία της
ιστορικής εξέλιξης των επιστημονικών ιδεών σχετικά με την εκπομπή και
διάδοση του φωτός, είναι δυνατόν να μας οδηγήσουν στον εντοπισμό ανάλογων
παραστατικών προτύπων στη σκέψη των σύγχρονων μαθητών.
2. Μαθητές οι οποίοι προσεγγίζουν τα σχετικά φαινόμενα χρησιμοποιώντας
παραστάσεις που πηγάζουν από ένα αυθόρμητα συγκροτημένο επεξηγηματικό
πρότυπο, μετά τη συμμετοχή τους σε μια κοινωνικά διαμεσολαβημένη
πειραματική-διδακτική διαδικασία η οποία αντλεί το περιεχόμενό της από την
Ιστορία της Επιστήμης, είναι δυνατόν να οδηγηθούν στην οικοδόμηση ενός
παραστατικού προτύπου συμβατού με αυτό της Γεωμετρικής Οπτικής.
Στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο επιχειρούμε έρευνα με στόχο την αναζήτηση
αξιοποιήσιμου ιστορικού υλικού το οποίο, μετά τον κατάλληλο διδακτικό
μετασχηματισμό, θα επιτρέψει την πραγματοποίηση του ερευνητικού μας σχεδίου.
58