ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση της εργασίας μας, μπορούμε να συνοψίσουμε σε
δύο τις κύριες συνιστώσες της ερευνητικής μας προσπάθειας: α) την ανάδειξη των
βιωματικών νοητικών παραστάσεων των μαθητών ενός συγκεκριμένου ηλικιακού
φάσματος στο ζήτημα της εκπομπής του φωτός από σημειακή και εκτεταμένη
φωτεινή πηγή β) τον έλεγχο της ευεργετικής επίδρασης συγκεκριμένων μεθόδων
παρέμβασης για τη μετάβαση από ένα αυθόρμητα συγκροτημένο παραστατικό
πρότυπο, προς ένα άλλο, του οποίου τα χαρακτηριστικά προσεγγίζουν αυτά του
μοντέλου της Γεωμετρικής Οπτικής. Ο βαθμός επίτευξης των ερευνητικών στόχων
που θέσαμε αποτελεί όχι μόνο κριτήριο ελέγχου της επιτυχίας της διαδικασίας την
οποία ακολουθήσαμε, αλλά και την αφετηρία για τη διατύπωση διδακτικών
προτάσεων με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας της διδασκαλίας σε επίπεδο
σχολικής πρακτικής. Οι παρατηρούμενες διαφοροποιήσεις των αποτελεσμάτων, τόσο
στο επίπεδο της καταγραφής των παραστατικών σχημάτων όσο και σ’ αυτό των
ποσοστών μετασχηματισμού, καθορίστηκαν από την επίδραση και την
αλληλεξάρτηση δύο παραγόντων. Του ηλικιακού επιπέδου των υποκειμένων και της
εμβέλειας της παρεχόμενης σχολικής γνώσης, δεδομένου ότι η έρευνα
πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τη διδασκαλία των συγκεκριμένων γνωστικών
αντικειμένων στην ΣΤ΄ Δημοτικού και στη Β΄ Γυμνασίου. Εφ’ όσον το μείζον ζήτημα
στο οποίο επιχειρούμε να ανταποκριθούμε είναι η χάραξη νέων διδακτικών
στρατηγικών, θα προσπαθήσουμε να διατυπώσουμε τα συμπεράσματά μας υπό το
πρίσμα της συνάρθρωσης των προτάσεών μας με τα αποτελέσματα της επίδρασης
των εξωτερικών αυτών παραγόντων.
Στη θεματική ενότητα της σημειακής πηγής, οι διαφοροποιήσεις των αποτελεσμάτων
ανά ηλικιακό επίπεδο είναι σημαντικές σε ό,τι αφορά την αποτύπωση των
βιωματικών παραστάσεων. Η επικράτηση επικεντρώσεων διαισθητικού χαρακτήρα
στα υποκείμενα της ΣΤ΄ Δημοτικού, είχε σαν αποτέλεσμα την καθήλωση των
σωστών απαντήσεων σε ποσοστά μικρότερα του 50% και την ανάδειξη ενός
φάσματος εναλλακτικών παραστάσεων, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων αποτελεί
η αντίληψη της ανισοτιμίας της εκπομπής του φωτός, με προνομιακές κατευθύνσεις
που καθορίζονται είτε από τη δυνατότητα εκπομπής της πηγής είτε από τη
χωροταξική διευθέτηση των στοιχείων που την περιβάλλουν. Η διατύπωση
απαντήσεων κατά τη διάρκεια του μετά-ελέγχου, οι οποίες σηματοδοτούν το
μετασχηματισμό των συλλογισμών των παιδιών –αποτέλεσμα των συγκρουσιακών
διδακτικών διαδικασιών που χρησιμοποιήσαμε στην προκειμένη περίπτωση-,
αναδεικνύει με σαφήνεια την ισχυρή επιρροή των αντιληπτικών δεδομένων κατά την
περίοδο της διαισθητικής σκέψης. Από διδακτική επομένως άποψη, η συχνή
προσφυγή σε δραστηριότητες πειραματικού χαρακτήρα κρίνεται επιβεβλημένη από
την πλευρά των διδασκόντων, δεδομένου ότι στην περίπτωση της σημειακής πηγής, η
αισθητηριακή εμπειρία δεν αντιστρατεύεται τη συγκρότηση του προτύπου της
Γεωμετρικής Οπτικής. Επί πλέον η χρήση παραδειγμάτων κατά την προφορική
διδασκαλία καθώς και η αξιοποίηση εργαστηριακών διατάξεων, θα πρέπει να είναι με
τέτοιο τρόπο διαρθρωμένες, ώστε να δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την
αποκεντροθέτηση της σκέψης των μαθητών από αυτές οι οποίες εκλαμβάνονται από
τα παιδιά ως προνομιακές κατευθύνσεις διάδοσης του φωτός. Αντίθετα, τα
υποκείμενα της Β΄ Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου έχουν σε ικανοποιητικό βαθμό
οικοδομήσει το πρότυπο της ακτινικής και ισότιμης προς όλες τις κατευθύνσεις
εκπομπής, δείχνοντας αξιοσημείωτη ικανότητα ένταξης των αντιληπτικών δεδομένων
σε έναν εννοιολογικό τρόπο σκέψης. Ο σχεδόν απόλυτος μετασχηματισμός των
παραστάσεων των ολιγάριθμων υποκειμένων που εμφάνισαν εναλλακτικά
παραστατικά πρότυπα, επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό μας αυτόν. Έτσι, από διδακτική
άποψη, στο επίπεδο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δεν προκύπτει η αναγκαιότητα
197