ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

Ντάλτον, ή του Μέντελ- υπηρέτησαν το ισχύον επιστημονικό δόγμα, υπονομεύει
τους στόχους της διδασκαλίας και ως εκ τούτου κρίνεται ακατάλληλη” (Brush 1974,
p.1165). Καταλήγει δε στο συμπέρασμα ότι η Ι.Ε. θα πρέπει να διδάσκεται μόνο σε
ώριμα ακροατήρια μαθητευόμενων στις Φ.Ε. Ο T. Kuhn από την πλευρά του, ήδη
από τη Δομή των επιστημονικών επαναστάσεων (1962), εκφράζει τις
«επιστημολογικές» αντιρρήσεις του για τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η Ι.Ε.
στα σχολικά εγχειρίδια: “Τα εγχειρίδια ξεκινούν περιορίζοντας την αντίληψη του
μαθητευόμενου επιστήμονα για την ιστορία του κλάδου του και στη συνέχεια
προσπαθούν να επιβάλλουν ένα υποκατάστατο αυτού που έχει εξαλειφθεί. …με την
κατάλληλη επιλογή και την παραποίηση, οι επιστήμονες παλιότερων εποχών
παρουσιάζονται να έχουν εργαστεί πάνω στο ίδιο σύνολο σταθερών προβλημάτων
και να έχουν συμμορφωθεί με το ίδιο σύνολο σταθερών κανόνων, που έφτασαν να
φαίνονται επιστημονικά έγκυροι μετά την πιο πρόσφατη επανάσταση στη θεωρία και
στη μέθοδο” (Kuhn 1981, σ. 217). Μερικά χρόνια αργότερα, στη δεύτερη έκδοση του
βιβλίου του The Essential Tension (1977), επανέρχεται στο θέμα υποστηρίζοντας ότι
η ιστορία των σχολικών εγχειριδίων κάνει τους μαθητές και τους επιστήμονες να
αισθάνονται ότι συμμετέχουν σε μια μακρόχρονη και δογματική ιστορική παράδοση:
“Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό της διδασκαλίας των Φ.Ε. είναι ότι, σε μια
έκταση αδιανόητη για άλλο επιστημονικό κλάδο, η Ι.Ε. προσεγγίζεται εξολοκλήρου
μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια … έτσι, οι μαθητές αποθαρρύνονται από το να
ανατρέξουν στους κλασικούς ιστορικούς συγγραφείς του πεδίου τους, μέσα από το
έργο των οποίων μπορούν να ανακαλύψουν άλλους τρόπους για τη θεώρηση των
προβλημάτων που συζητούνται στα εγχειρίδιά τους” (Kuhn 1977, p. 228-229). Τέλος,
ο M. Whitaker διαπιστώνει τη μετάπλαση της Ιστορίας όχι μόνο ως προς τους
παιδαγωγικούς στόχους, αλλά και ως προς την «επιστημονική ιδεολογία» του
συγγραφέα του εγχειριδίου υποστηρίζοντας ότι η μόνη Ιστορία η οποία είναι δυνατόν
να παρουσιαστεί κατά τη διδασκαλία των Φ.Ε. είναι μια «ψευδο-Ιστορία». Αυτή η
ψευδο-Ιστορία είναι “…το αποτέλεσμα ενός μεγάλου αριθμού βιβλίων τα οποία
γράφονται από συγγραφείς που θέλουν να κάνουν πιο ζωντανή την παρουσίαση του
περιεχομένου τους με την προσθήκη ενός ιστορικού υπόβαθρου . όμως το μόνο που
καταφέρνουν είναι ξαναγράψουν βήμα-βήμα την Ιστορία έτσι ώστε να ταιριάζει με
τη Φυσική τους” (Whitaker 1979, p. 109).
Η δεκαετία του ’80 ωστόσο σηματοδοτεί ένα νέο σημείο εκκίνησης για το ερευνητικό
ρεύμα που προσβλέπει σε έναν άμεσο ρόλο της Ι.Ε. στη διδασκαλία των Φ.Ε. Δύο
είναι οι παράγοντες οι οποίοι συνεισφέρουν στην αναθέρμανση αυτής της
προοπτικής:
α) η διάχυση των πορισμάτων της Διδακτικής των Φ.Ε., όπου μέσα από τον
διακηρυγμένο διεπιστημονικό χαρακτήρα των προσεγγίσεών της δημιουργούνται
ευνοϊκοί όροι για την αξιοποίηση καινοτομικών πρωτοβουλιών, και
β) η επαναπροσέγγιση μεταξύ των Ιστορικών της Επιστήμης και των ερευνητών των
Φ.Ε.
Η σύγκλιση αυτή εκδηλώνεται ενεργά στα συνέδρια που οργανώνει η European
Physical Society το 1983 στη Παβία, το 1986 στο Μόναχο, το 1988 στο Παρίσι και
το 1990 στο Cambridge (Matthews 1992, p. 12). Έτσι εκπονούνται, στην Αγγλία το
National Science Curriculum for England and Wales, στις Η.Π.Α. το American
Project 2061, στη Δανία το Danish national school curriculum και στην Ολλανδία το
Dutch PLON (ό.π.), αναλυτικά προγράμματα στα οποία η Ι.Ε. δεν περιορίζεται σε
«ένθετα» ή σε βιογραφίες σπουδαίων επιστημόνων, αλλά ενσωματώνεται οργανικά
στην παρουσίαση και διαπραγμάτευση των επιλεγμένων γνωστικών αντικειμένων.
Σημαντική ώθηση στις προσπάθειες αυτές δίνουν τα διαδεδομένα σε πολλά σχολεία
και πανεπιστήμια προγράμματα «Επιστήμης, Τεχνολογίας και Κοινωνίας» (Science-
31