ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

ο έλεγχος της μεταγνώσης, η μελέτη της μεταβλητής φύλο, η δημιουργία, χρήση και
αξιολόγηση εφαρμογών των ηλεκτρονικών υπολογιστών στη διδασκαλία, κ. ά. Τα
πεδία αυτά της έρευνας αποτελούν την περιοχή σύγκλισης των ενδιαφερόντων
ερευνητικών ομάδων από διάφορες χώρες (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία,
Σουηδία, Ολλανδία, Αυστραλία και, λίγο μεταγενέστερα, Ελλάδα) και έχουν ως
αποτέλεσμα τη συγκρότηση επιστημονικών ενώσεων, την οργάνωση ειδικών
συναντήσεων, συμποσίων και διεθνών συνεδρίων, τη δημιουργία διαφορετικών
τμημάτων εκπαίδευσης στις Φυσικές Επιστήμες στα Πανεπιστήμια και την εμφάνιση
εξειδικευμένων περιοδικών * . Στοιχεία, τα οποία, σε συνδυασμό με τη σταδιακή
ανάπτυξη συναίνεσης ως προς τα μεθοδολογικά εργαλεία και τις μεθόδους για την
ανάλυση των δεδομένων των ερευνών, συνιστούν προϋποθέσεις και αποτελούν
δομικά χαρακτηριστικά της συγκρότησης μιας αυτόνομης επιστημονικής περιοχής
(Κουλαϊδής 1996, σ. 412-413). Ταυτόχρονα, εγείρεται μια νέα σειρά ερωτημάτων
που σχετίζονται με την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, την αξιολόγηση των
διδακτικών παρεμβάσεων, το ρόλο των εκπαιδευτικών ως υποκειμένων της
εκπαιδευτικής διαδικασίας, την ανάλυση των πολύπλοκων σχέσεων στα πλαίσια των
εκπαιδευτικών θεσμών και τις αλληλεπιδράσεις σχολείου και κοινωνικούπολιτισμικού
περιβάλλοντος. Οι ερευνητές της Δ.Φ.Ε. επιχειρούν να δώσουν
απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, όχι μέσα από κλειστά συστήματα, αρχές, νόμους
ή γενικεύσεις, αλλά στα πλαίσια ενός συνόλου συγγενών αναζητήσεων των οποίων η
συνάφεια δεν οριοθετεί μια μονοσήμαντη θεωρητική προσέγγιση. Επί πλέον, καθώς
αναγνωρίζεται η συνεχής διεύρυνση του φάσματος των μεταβλητών της
εκπαιδευτικής διαδικασίας, η Δ.Φ.Ε. τροφοδοτείται και αλληλεπιδρά με μια σειρά
επιστημονικών πεδίων όπως η Παιδαγωγική, η Επιστημολογία, η Ψυχολογία της
Εκπαίδευσης, η Ιστορία των Επιστημών και η Κοινωνιολογία και φέρνει στο
προσκήνιο το ζήτημα της διεπιστημονικότητας, καθιστώντας αναγκαία την
εξοικείωση των διδασκόντων που προέρχονται από το χώρο των Φυσικών Επιστημών
με τους προσανατολισμούς των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
(Ραβάνης 2002, σ. 51.).
Προσεγγίζοντας λοιπόν τη φυσιογνωμία της Δ.Φ.Ε. στο σημερινό επίπεδο της
ανάπτυξής της είναι σαφές ότι δεν μπορούμε να της αποδώσουμε τα χαρακτηριστικά
ενός συγκροτημένου επιστημονικού κλάδου με τα κριτήρια που χαρακτηρίζουν τις
κλασικές επιστήμες. Μπορούμε ωστόσο μέσα από τα αποτελέσματα του ερευνητικού
έργου που έχει μέχρι στιγμής παραχθεί στο εσωτερικό της, να αναγνωρίσουμε με
σαφήνεια μια σειρά ερωτημάτων που έχουν τεθεί με συστηματικό τρόπο και να
εντοπίσουμε τους κοινούς προβληματισμούς των ερευνητών/τριών σε τέσσερις
άξονες (ό. π., σ. 33):
“1. Στην εξάρτηση των παραγόμενων γνώσεων από τις επιμέρους επιστήμες
αναφοράς (Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Γεωλογία).
2. Στη συστηματική σχέση με την Ψυχολογία της μάθησης, την Επιστημολογία και
την Ιστορία των Φυσικών Επιστημών.
3. Στην αποφυγή συγκρότησης γενικών κανονιστικών διδακτικών συστημάτων
(δηλαδή αρχών, μοντέλων και ταξινομιών γενικής ισχύος και
λειτουργικότητας).
4. Στην παραγωγή «τοπικών» διδακτικών προτάσεων και εκπαιδευτικού υλικού,
όπως επίσης και στη διατύπωση ανοικτών ερωτημάτων με βάση δεδομένα που
προκύπτουν από την εμπειρική έρευνα.”
* Ενδεικτική της θεματολογίας των εμπειρικών ερευνών στη Δ.Φ.Ε., είναι η αποδελτίωση και
κατηγοριοποίηση των δημοσιεύσεων στο έγκριτο διεθνές περιοδικό International Journal of Science
Education από το 1989 έως το 1993, που παραθέτει ο Β. Κουλαϊδής (1996, σ. 412).
19