ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

Παρουσιάζουμε ακολούθως τα στάδια της πειραματικής διαδικασίας για κάθε
θεματική ενότητα με τη μορφή των έργων, τα πλαίσια του διαλόγου και τους στόχους
των ερωτήσεων.
6.5. Η πειραματική διαδικασία
6.5.1. Πρώτο στάδιο (προ-έλεγχος): Ανίχνευση των παραστάσεων
Το στάδιο αυτό αποτελεί τη διερευνητική φάση της διαδικασίας, κατά τη διάρκεια
του οποίου επιχειρούμε να ανιχνεύσουμε τις παραστάσεις των υποκειμένων για τον
τρόπο εκπομπής του φωτός από μια φωτεινή πηγή και τη διάδοσή του στον
περιβάλλοντα χώρο. Στο διαδικαστικό επίπεδο δομείται από τη διαδοχική
παρουσίαση μιας σειράς έργων, όπου με την παρουσία φωτεινών πηγών αλλά χωρίς
την ενεργοποίησή τους, ζητούνται προβλέψεις, περιγραφές και ερμηνείες των
αποτελεσμάτων του φωτός, το οποίο εκπέμπεται από την πηγή και προσπίπτει σε
οθόνη μετά την μορφοποίησή του από διάφραγμα με οπή (αντίστοιχα εμπόδιο).
Κεντρικός στόχος του σταδίου αυτού είναι ο έλεγχος της αναγνώρισης από τους
μαθητές της ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός και της ισότιμης και ισότροπης προς
όλες τις κατευθύνσεις εκπομπής.
6.5.1.α. Θεματική ενότητα σημειακής πηγής
Αποτελείται από μια σειρά τεσσάρων έργων τα οποία παρουσιάζονται διαδοχικά,
έχοντας ως κοινά στοιχεία την παρουσία της σημειακής πηγής και την σταθερότητα
των αποστάσεων, και με τροποποιημένα τα υπόλοιπα στοιχεία τους.
Έργο Α11
Φωτεινή πηγή διαστάσεων 1cm X 1cm τοποθετείται μέσω μεταλλικής ράβδου
στήριξης στο ένα άκρο οπτικής τράπεζας μήκους 1m και σε ύψος 30cm από το
οριζόντιο επίπεδο. Σε απόσταση 80cm από την πηγή τοποθετούμε λευκή επίπεδη
αδιαφανή και μη λεία * οθόνη διαστάσεων 45cm Χ 55cm, κάθετα στην οπτική
τράπεζα. Μεταξύ της πηγής και της οθόνης και σε απόσταση 50cm από την πηγή
τοποθετούμε επίπεδο και αδιαφανές διάφραγμα χρώματος ανοιχτού γκρι ** , ίδιων
διαστάσεων και παράλληλα με την οθόνη, στο οποίο υπάρχει κυκλική οπή διαμέτρου
1cm *** , στο ίδιο κατακόρυφο επίπεδο με την οπτική τράπεζα και στο ίδιο ακριβώς
ύψος με την πηγή (Σχ. 6.1). Αφού παρουσιάσουμε και εξηγήσουμε τη διάταξη
ξεκινάμε τη διαδικασία διαλόγου με τον ακόλουθο ιστό ερωτήσεων:
- Μπορείς να προβλέψεις τι πρόκειται να δεις στην οθόνη εάν ανάψουμε το λαμπάκι;
- Μπορείς να εντοπίσεις και να υποδείξεις κατά προσέγγιση τη θέση της φωτεινής
περιοχής στην οθόνη;
- Τι σχήμα και τι μέγεθος θα έχει η φωτεινή περιοχή;
- Πού νομίζεις ότι οφείλεται το σχήμα της φωτεινής περιοχής;
- Το διάφραγμα θα φωτιστεί, και αν ναι με ποιο τρόπο;
* Για την αποφυγή φαινομένων ανάκλασης τα οποία ενδεχομένως να προκαλέσουν σύγχυση ερμηνειών
με αποτελέσματα που προέρχονται από φαινόμενα τα οποία δεν εντάσσονται στα πλαίσια των
ερευνητικών μας στόχων.
** Η επιλογή του συγκεκριμένου χρώματος έγινε με στόχο την αποφυγή της ταύτισης του λευκού
χρώματος του διαφράγματος με τη διαφάνειά του, μια σύγχυση ιδιαίτερα διαδεδομένη, τουλάχιστον στα
παιδιά της μικρότερης ηλικιακής ομάδας, όπως διαπιστώθηκε από τη διαδικασία της δοκιμαστικής
εφαρμογής.
*** Οι διαστάσεις της πηγής και της οπής είναι περίπου δύο τάξεις μεγέθους μικρότερες από τις
αποστάσεις πηγής – οθόνης, έτσι ώστε να μπορούμε να τις θεωρήσουμε, με καλή προσέγγιση, ως
σημειακές.
113