ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

παιδιά τη δυνατότητα αναγνώρισης της συνολικής προσφοράς της εκπεμπόμενης
ακτινοβολίας στη διαμόρφωση των φωτεινών σχημάτων. Από ιστορική άποψη, η
αδυναμία υπέρβασης του νοητικού αυτού μοντέλου δημιούργησε και συντήρησε την
ερμηνευτική αδυναμία σε ότι αφορά το φαινόμενο του «Αριστοτελικού παράδοξου».
Κατ’ αναλογία, στη σκέψη των μαθητών, η παραστατική συγκρότηση που στηρίζεται
στο νοητικό αυτό σχήμα λειτουργεί ως το βασικό μαθησιακό εμπόδιο για την
προσέγγιση του επιστημονικού προτύπου και αποτελεί ταυτόχρονα τον βασικό
παράγοντα διατήρησης του ερμηνευτικού μηχανισμού που χρησιμοποιεί την έννοια
της φωτεινής ακτίνας στη θέση της φωτεινής δέσμης. Στο σημείο αυτό δεν θα πρέπει
να αγνοήσουμε και την επίδραση της σχολικής διδασκαλίας όπου, σε υπολογιστικού
τύπου προβλήματα για τον σχεδιαστικό εντοπισμό των προβολών, των σκιών ή των
ειδώλων, η σύνδεση της πηγής με τα αποτελέσματά της επιτελείται με την παρουσία
μόνο κάποιων «ειδικών» ακτίνων. Μπορεί η επιλεκτική χρήση των απαραίτητων
ακτίνων να εξυπηρετεί λόγους σχεδιαστικής οικονομίας, στο επίπεδο όμως της
διαμόρφωσης παραστατικών προτύπων, οι «ειδικές» αυτές ακτίνες αναδεικνύονται
όχι μόνο ικανές αλλά και αναγκαίες για τον προσδιορισμό των φωτεινών
αποτελεσμάτων. Εξάλλου, “καμία διδακτική προσέγγιση όταν περιορίζεται στον
μαθηματικό φορμαλισμό δεν είναι ικανή να προκαλέσει αναδιοργάνωση των
νοητικών παραστάσεων, οι οποίες θεμελιώνονται στη βιωματική εμπειρία” (Langley
et al. 1997, σελ. 401). Στο πλαίσιο επομένως της διδασκαλίας που σχετίζεται με
ζητήματα της Γεωμετρικής Οπτικής, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η υπέρβαση του
εμποδίου αυτού, με την ανάδειξη της συνεισφοράς όλης της «ποσότητας» του φωτός
που εκπέμπεται από τη φωτεινή πηγή. Η χρήση διαφραγμάτων μεταβλητής διαμέτρου
στις διατάξεις οπτικής τράπεζας αποτελεί ένα πρόσφορο μέσο, όπως πιστοποιεί η
επιτυχία της πειραματικής μας παρέμβασης, για την αφομοίωση της μη συνεκτικής
και ισότροπης προς όλες τις κατευθύνσεις εκπομπής.
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της αναδόμησης των παραστάσεων, τη μεγαλύτερη
δυσκολία μετασχηματισμού συναντούν τα υποκείμενα της μικρότερης ηλικιακής
ομάδας, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα του μετά-ελέγχου. Η βελτίωση των
ποσοστών μετασχηματισμού με την αύξηση της ηλικίας είναι εν πολλοίς
αναμενόμενη σε παρεμβάσεις τέτοιου τύπου. Η θεαματική, ωστόσο, υπεροχή των
υποκειμένων της δεύτερης ηλικιακής ομάδας έναντι των δύο άλλων μπορεί να
ερμηνευθεί ως αποτέλεσμα της ευεργετικότερης δυνατής επίδρασης του συνδυασμού
των δύο παραγόντων που προαναφέραμε. Της νοητικής δηλαδή εξέλιξης που
επέρχεται με την αύξηση της ηλικίας και της χρονικής εμβέλειας της διδασκαλίας
των σχετικών θεμάτων στη σχολική τάξη. Με άλλα λόγια, μπορεί οι μαθητές της Α΄
Λυκείου να τοποθετούνται, κατά γενική παραδοχή, σε υψηλότερο επίπεδο σκέψης
από άποψη ικανότητας νοητικών διεργασιών, η χρονική ωστόσο απόσταση των δύο
χρόνων που μεσολάβησε από την τελευταία φορά που διδάχτηκαν τα σχετικά με το
θέμα μας γνωστικά αντικείμενα φαίνεται ότι λειτούργησε ανασταλτικά στους
νοητικούς μηχανισμούς κατοχύρωσης της επιθυμητής γνώσης.
Από τη σκοπιά επομένως αυτή, ενδιαφέρον θα είχε η επανάληψη του πειράματος με
μαθητές της Α΄ Λυκείου οι οποίοι κατά τη διδασκαλία των σχετικών θεμάτων στην
ΣΤ΄ Δημοτικού και στην Β΄ Γυμνασίου προσέγγισαν τα σχετικά γνωστικά
αντικείμενα με την πειραματική παρουσίαση του ορθού προτύπου, μέσω μιας
διαδικασίας ανάλογης με αυτήν που εφαρμόσαμε. Μια τέτοια απόπειρα θα έδινε
εκτός των άλλων και τη δυνατότητα συγκρίσεων και ελέγχου της ισχύος της
πρότασής μας σε μια βαθιά χρονική προοπτική.
199