ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

δυνατόν να τους βοηθήσει, σε σημαντικό βαθμό, να μυηθούν στην επιστημονική
μεθοδολογία. Στη βάση αυτής της προβληματικής σχεδιάζει μια σειρά πειραμάτων με
αφετηρία τις αντίστοιχες εργαστηριακές πρακτικές των επιστημόνων και
πραγματοποιεί διδακτικές παρεμβάσεις με παιδιά, κυρίως του Δημοτικού. Το υλικό
που συγκεντρώνεται από την ερευνητικό στάδιο της μεθόδου στο πεδίο της Οπτικής,
χρησιμοποιείται στη συνέχεια ως διδακτικό υλικό σε σχολεία της Μιννεάπολης για
επτά συνεχή έτη από ειδικά επιμορφωμένους δασκάλους. Τα αποτελέσματα της
εφαρμογής της μεθόδου έδειξαν σημαντική αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών
για τις Φ.Ε., ενώ αξιόλογη θεωρήθηκε και η βελτίωση της κατανόησης της
μεθοδολογίας. Ανάλογες προσπάθειες έχουν καταγραφεί και σε άλλες χώρες σε
διάφορα γνωστικά πεδία των Φ.Ε. (Teichmann 1983, Krasilchik 1990, Kragh 1992,
Flannery 1995, Kovács 1998).
Τη συνδρομή της Ι.Ε. στην κατανόηση της επιστημολογικής διάστασης της
επιστήμης διερευνούν επίσης αρκετοί ερευνητές, υποστηρίζοντας ότι με την
παρουσίαση ιστορικών δεδομένων οι μαθητές εφοδιάζονται όχι μόνο με «γνώσεις
από την επιστήμη» αλλά και με «γνώσεις σχετικά με την επιστήμη». Οι Solomon et
al. (1996) σε έρευνά τους με βρετανούς μαθητές 15 ετών επιχειρούν να ανιχνεύσουν
πώς επηρεάζεται η άποψη των μαθητών για τη φύση της επιστήμης, όταν το
περιεχόμενο της διδασκαλίας είναι ιστορικά προσδιορισμένο. Τα αποτελέσματα της
έρευνάς τους δείχνουν ότι μία διδασκαλία τέτοιου χαρακτήρα επιφέρει αλλαγή στις
αντιλήψεις ενός σημαντικού ποσοστού μαθητών για το ρόλο της επιστήμης, από
ανακαλυπτικό σε επεξηγηματικό. Επί πλέον ένα μικρό αλλά όχι αμελητέο ποσοστό
μαθητών δείχνει να κατανοεί το ρόλο της φαντασίας και των διαδικασιών της
μοντελοποίησης στη συγκρότηση των επιστημονικών θεωριών. Οι Kafai & Gilliland-
Swetland (2001) από την πλευρά τους, σε έρευνά τους με μαθητές Δημοτικού 8-9
ετών στις Η.Π.Α., εξετάζουν το βαθμό κατανόησης της ιστορικής εξέλιξης της
επιστημονικής γνώσης μέσα από μια ειδικά σχεδιασμένη διδακτική παρέμβαση. Για
το σκοπό της μελέτης τους χρησιμοποιούν αρχειακές και σύγχρονες πηγές ιστορικού
υλικού από το χώρο των Φ.Ε. και στη συνέχεια εμπλέκουν τους μαθητές σε
δραστηριότητες διαχείρισης και αρχειοθέτησης (επιλογή, σχολιασμό, σύγκριση και
αξιολόγηση) με στόχο την παραγωγή διδακτικού υλικού. Με τον τρόπο αυτό οι
μαθητές έρχονται σε επαφή με τις διαφορετικές μεθοδολογικές πρακτικές που
εφαρμόστηκαν από τους επιστήμονες για το υπό μελέτη ζήτημα σε διαφορετικές
ιστορικές περιόδους, συζητούν με το δάσκαλο τους λόγους που επέβαλλαν την
αλλαγή του εκάστοτε τρόπου αντιμετώπισης του προβλήματος και κατανοούν τη
υπόσταση της επιστήμης ως μέρους του ευρύτερου κοινωνικού και πολιτισμικού
γίγνεσθαι. Ελέγχοντας τα πλεονεκτήματα αλλά και τους περιορισμούς στους οποίους
υπόκεινται τέτοιου τύπου παρεμβάσεις, ιδίως όταν απευθύνονται σε μαθητές μικρών
ηλικιών, καταλήγουν σε θετικά αποτελέσματα σε σχέση με τους στόχους που
τέθηκαν. Προς την ίδια κατεύθυνση είναι προσανατολισμένες και οι μελέτες άλλων
ερευνητών (Arons 1984, Matthews 1989, Wandersee 1990, Hamburger 1990,
Solomon 1991b, Duschl 1994, Matthews 2001, Κόκκοτας 2003).
Ανεξάρτητα ωστόσο από το σημείο αφετηρίας και την τελική στόχευση των
παραπάνω ερευνητικών ρευμάτων, ένας είναι ο παράγων η δράση του οποίου
αναγνωρίζεται καθολικά ως καθοριστική για την αξιοποίηση ή μη της Ι.Ε. ως μέσου
διδασκαλίας των Φ.Ε.: ο ίδιος ο εκπαιδευτικός ο οποίος καλείται να υλοποιήσει τα
πορίσματα των σχετικών ερευνών. Από όλους σχεδόν τους ερευνητές που
δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο χώρο, η έλλειψη «ιστορικής» παιδείας από
την πλευρά των διδασκόντων, αναγνωρίζεται ως ο βασικός ανασχετικός παράγων
στις προσπάθειες διδακτικής αξιοποίησης της Ι.Ε.
34