ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes

φάση της εμπλοκής, κατά τη διάρκεια της οποίας η εμφάνιση των φωτεινών
αποτελεσμάτων είχε ως στόχο τόσο την διαμόρφωση συγκρουσιακών καταστάσεων
αποσταθεροποίησης (μέσω της αντίθεσης προβλέψεων και παρατηρησιακών
δεδομένων), όσο και την διακρίβωση της δυνατότητας ανάκλησης του ορθού
προτύπου από τη σχολική διδασκαλία (υποκεφ. 6.5.2.α). Ακολούθησε, για όσα
υποκείμενα δεν κατέστη δυνατόν να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά του
επιστημονικού προτύπου, η φάση της πειραματικής παρέμβασης (υποκεφ. 6.5.2.β).
Στη φάση αυτή επιχειρήσαμε την παρουσίαση του ορθού προτύπου -μέσω της
εργαστηριακής προσομοίωσης του ιστορικού πειράματος του Kepler-, σε ένα
αλληλεπιδραστικό μαθησιακό περιβάλλον που διαμορφώθηκε με τη συνεργατική
εκτέλεση του πειράματος και την κατάλληλη καθοδήγηση του πειραματιστή. Ο
διαχωρισμός της παρέμβασης σε δύο φάσεις μας δίνει τη δυνατότητα να μελετήσουμε
τη νοητική εξέλιξη που μπορεί να αποφέρει η μετατροπή μιας ενδοπροσωπικής
γνωστικής διαδικασίας σε διαπροσωπική. Καθώς το άτομο βρίσκεται πολλές φορές
στην ανάγκη να δράσει μόνο του πάνω στα αντικείμενα που το περιβάλλουν, ο
συγκεκριμένος διαμελισμός της διαδικασίας μας επιτρέπει ακριβώς να
διερευνήσουμε τις διαφορές που παρουσιάζονται στις γνωστικές επιδόσεις των
υποκειμένων όταν δρουν μεμονωμένα πάνω σε ένα ορισμένο πειραματικό υλικό και
των αντίστοιχων επιδόσεων όταν επενεργούν στο ίδιο υλικό από κοινού με τον
διδάσκοντα.
Δεκαπέντε περίπου ημέρες μετά τη διδακτική παρέμβαση πραγματοποιήθηκε και για
τις δύο θεματικές ενότητες ο μετά-έλεγχος, τα αποτελέσματα του οποίου έγιναν
αντικείμενο σύγκρισης με αυτά του προ-ελέγχου (υποκεφ. 6.5.3). Ο μετά-έλεγχος
διενεργήθηκε με την ίδια ακριβώς συνέντευξη και με τα ίδια έργα τα οποία είχαν
χρησιμοποιηθεί στον προ-έλεγχο, ώστε τα αποτελέσματα να είναι αμέσως
συγκρίσιμα.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας προσπαθήσαμε
να εργαστούμε με μια τεχνική η οποία να περιορίζει στο ελάχιστο τον κίνδυνο της
μίμησης. Έτσι, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης με την οποία ανιχνεύσαμε τις
παραστάσεις, δεν δώσαμε στα παιδιά καμία πληροφορία άμεση ή έμμεση. Επίσης η
διδακτική παρέμβαση έγινε με έργα στα οποία είχε επέλθει αλλαγή ενός βασικού
εμπειρικού δεδομένου (το σχήμα της πηγής είχε μετατραπεί από σταυροειδές σε
τετραγωνικό), με αποτέλεσμα στον μετά-έλεγχο τα παιδιά να υποχρεώνονται να
εφαρμόσουν τις νέες παραστάσεις σε καταστάσεις διαφορετικές από αυτές στις
οποίες διαμορφώθηκαν.
6.3. Το δείγμα
Τον πληθυσμό της έρευνάς μας αποτέλεσαν οι μαθητές οι οποίοι κατά το σχολικό
έτος 2003-2004 παρακολούθησαν την ΣΤ΄ Δημοτικού, τη Β΄ Γυμνασίου και την Α΄
Λυκείου. Τα ηλικιακά κριτήρια επιλογής αποφασίστηκαν με βάση την ένταξη
κεφαλαίων της Οπτικής, από το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, στην Ε΄ και ΣΤ΄
Δημοτικού καθώς και στη Β΄ Γυμνασίου. Η διδασκαλία θεμάτων Γεωμετρικής
Οπτικής στις τάξεις αυτές δημιουργεί τις προϋποθέσεις:
α) για την απόκτηση από τους μαθητές βασικών γνώσεων σε ότι αφορά τη
συμπεριφορά του φωτός, ως προαπαιτούμενων για τη συμμετοχή τους στην έρευνα,
β) για την ανίχνευση βιωματικών νοητικών παραστάσεων ή εναλλακτικών
παραστατικών σχημάτων τα οποία έχουν διαμορφωθεί από την αλληλεπίδραση
βιωματικών αντιλήψεων και διδασκαλίας στους τομείς της ερευνητικής παρέμβασης,
107