Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
16
1. Proces starzenia się populacji – konsekwencje i wyzwania
kolejnych – postępujących wraz z wiekiem – etapach życia jednostki. Pierwsza
faza życia to faza uczenia się, zdobywania doświadczeń (obejmuje dzieciństwo
i okres młodości). Kolejna faza obejmuje dorosłość i jest to okres implementacji
posiadanej wiedzy. Ostatnia faza – starości – to faza regresu. Poszczególne
fazy mogą wystąpić u różnych jednostek w różnym czasie i nie można podać
sztywnych granic wieku kończącego lub zaczynającego poszczególne fazy cyklu
życia. Zbliżona psychologiczna koncepcja cyklu życia – stworzona przez Erika
H. Eriksona (2002) – dzieli życie jednostki na osiem etapów. Ostatnim jest późna
dorosłość, która zaczyna się w wieku 60–65 lat.
Z kolei w koncepcji biegu życia (linii życia, kursu życia), reprezentowanej
m.in. przez Gunhild Hagestad i Martina Kohlego, przyjmuje się założenie, że to,
w jaki sposób człowiek odbiera własną starość, zależy od przebiegu poprzednich
faz jego życia (Synak, 1999, s. 146; Halicki, 2006, s. 260). Jednostka stopniowo
realizuje kulturowo określaną sekwencję ról społecznych (np. dąży do zrealizowania
kariery). W odróżnieniu od pozostałych ujęć przyjmuje się tu, że starzenie
trwa przez całe życie, łączy w sobie zmiany biologiczne, psychiczne i społeczne,
a życie w okresie starości zależy od przynależności do grupy wieku i wspólnych,
pokoleniowych doświadczeń jej przedstawicieli. Perspektywa biegu życia jest
uznawana wyłącznie za koncepcję służącą do prowadzenia badań i interpretacji
danych. Koncepcja cyklu życia często jest uznawana za jej zmodyfikowaną wersję,
w której model linearnego przebiegu czasu zastępuje się czasem cyklicznym
(Szatur-Jaworska, 2000, s. 19–21; 2006b, 2006c, 2006d). Zakłada się wówczas, iż
proces starzenia się poszczególnych ludzi jest podobny, gdyż przebiega według
schematu właściwego gatunkowi ludzkiemu. Jego realizacja jest jednak zindywidualizowana
i zależna od czasoprzestrzeni. Przedstawiciele kolejnych pokoleń
tworzących dane społeczeństwo powtarzają podobny rytm życia, zatem można
projektować działania i interwencje publiczne usprawniające ich rozwój poprzez
udzielanie im wsparcia i określanie zbiorowych zadań.
Wielość przedstawionych propozycji dotyczących podejścia do zagadnienia
początku starości pokazuje trudności z uzgodnieniem konsensusu w tym zakresie.
Podobne trudności obserwujemy przy próbie określenia podziału starości
na podfazy oraz określenia, kogo zaliczamy do grupy osób długowiecznych.
Zaprezentowane poniżej podziały ostatniego etapu życia człowieka ulegną –
podobnie jak granica starości – zmianie wraz z wydłużaniem się życia oraz
poprawą jego jakości w zbiorowości osób starszych.
Na przykład Simone de Beauvoir (1996) nie postrzegała starości jako jednolitego
okresu i wyróżniła dwa etapy ostatniej fazy życia, przyjmując za jedno
z kryteriów wiek funkcjonalny, czyli możliwości psychofizyczne osoby starszej:
••
w pierwszej fazie osoby starsze są samodzielne funkcjonalnie i niesamodzielne
ekonomicznie („trzeci wiek”);
••
w drugiej fazie osoby starsze są niesamodzielne, zarówno funkcjonalnie, jak
i ekonomicznie („czwarty wiek”).
Change language