Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
44
2. Formy aktywności i aktywizacja osób w niemobilnym wieku produkcyjnym…
Pojęcie aktywności jest określane różnie w zależności od zainteresowań
badaczy reprezentujących poszczególne dyscypliny naukowe. Zestawienie wybranych
definicji przedstawiono w tabeli 8. Można wyróżnić przynajmniej
cztery podejścia do rozumienia aktywności: 1) biologiczne, 2) psychologiczne,
3) filozoficzne i 4) socjologiczne. W pierwszym ujęciu, jak wskazuje Wincenty
Okoń (2007, s. 23), aktywność to „ogół czynności organizmu w celu zaspokojenia
jego potrzeb życiowych”. W drugim zaś jest to cecha jednostki „polegająca
na większej niż u innych częstości i intensywności jakiegoś rodzaju działań”
(Okoń, 2007, s. 23). Oba te ujęcia doprecyzowuje Włodzimierz Szewczuk (1998,
s. 10), wyróżniając aktywność organizmów roślinnych i zwierzęcych, jako odmiennych
zamkniętych układów energetycznych. Pierwsze jedynie wchłaniają
materię z otaczającego świata, same nie zmieniając w nim położenia. Drugie
dokonują regulacji poprzez poruszanie się w przestrzeni i manipulowanie przedmiotami.
Do aktywności zwierząt zalicza się też odruchy jako proste reakcje,
wyzwalanie energii na bodźce, co stanowi niższą czynność nerwową, oraz
instynkty, skłonności – impulsy do działania w określony sposób (Julia, 1993,
s. 16; Sillamy, 1995, s. 14). Jedynie w przypadku ludzi aktywności zewnętrzne
są połączone z aktywnościami wewnętrznymi, wyższymi czynnościami nerwowymi
związanymi z działalnością mózgu, jak np. myślenie, marzenie, uczucia,
przypominanie, które umożliwiają ludziom zmienianie otoczenia przyrodniczego
i społeczno-kulturowego zgodnie z własnymi potrzebami, celami i ideałami.
Okoliczności zewnętrzne i wewnętrzne określają kierunek i natężenie aktywności,
stanowiąc informację o zdarzeniach pojawiających się w otoczeniu lub
w organizmie, które występują na tle istniejących potrzeb i które kończą się, gdy
poprzez sekwencję czynności zniesiony zostanie stan zaktywizowanej potrzeby
(Szewczuk, 1998, s. 11).
Jak twierdził Władysław Jacher (1998, s. 20), w przypadku człowieka aktywność
to wykonywanie czynności, które pozwalają mu „być sobą, rozwijać
się i uczestniczyć w życiu społecznym zbiorowości i grup społecznych”. Elżbieta
Górnikowska-Zwolak (1999, s. 9) zauważa, że w ujęciu psychologii aktywność
jest uwarunkowana czynnikami osobowościowymi oraz traktowana jako sposób
poznawania rzeczywistości społecznej bądź właściwość przejawiająca się
w fizycznych i intelektualnych aspektach działania. Fizyczne aspekty to np.
zachowania, czyny i reakcje, intelektualne zaś to idee, myśli, pomysły i inicjatywy
– nie zawsze możliwe do zrealizowania w sposób fizyczny. Uznaje się też,
że aktywność człowieka jest zależna od cech i okoliczności związanych z jednej
strony z genotypem i dziedziczeniem skłonności oraz tendencji pozytywnych
(talenty) i negatywnych (skłonności chorobowych), z drugiej zaś z otoczeniem
i pochodzeniem społecznym (np. wybór światopoglądu, systemu wartości, wyznania
religijnego, opcji politycznych) (Jacher, 1998, s. 20). Podejście to znajduje
zastosowanie w badaniach i praktyce pedagogicznej. Ludzka aktywność może
być też analizowana jako sekwencja kolejnych okresów aktywności i spoczynku
Change language