Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1.3. Proces starzenia się populacji – mechanizm zmian
21
Konsekwencją rektangularyzacji krzywej przeżycia jest więc przesunięcie się
dominanty zgonów do starszych grup wieku, co wpływa także na wydłużanie
się przeciętnego trwania życia (Szukalski, 2006). Wskazane powyżej korzystne
zmiany były możliwe m.in. dzięki dostępności nie tylko nowych technik medycznych
i środków farmakologicznych, lecz także dzięki upowszechnieniu się dostępu
do zaawansowanych i stale rozwijających się technik medycznych bez względu
na klasę społeczną. Szeroki dostęp do nich spowodował wydłużenie się trwania
życia w całych społecznościach, a nie tylko w ich najzamożniejszych częściach.
Dzietność, obok spadku umieralności i wydłużania się przeciętnego trwania
życia, jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na strukturę
ludności według wieku. Jednak w literaturze przedmiotu wyróżniane są także
inne czynniki determinujące starzenie się populacji (Holzer, 2003, s. 92). Należy
zaliczyć do nich m.in. migracje ludności oraz konflikty zbrojne, szczególnie
o charakterze długotrwałym i angażującym wiele państw (Rosset, 1978, s. 17).
Czynniki wpływające na strukturę ludności według wieku mogą działać w kierunku
zarówno jej odmładzania, jak i postarzania. Na przykład procesy wędrówkowe
z jednej strony powodują odmłodzenie populacji, do której migranci
napływają przy jednoczesnym postarzaniu populacji, z której następuje odpływ,
zazwyczaj bowiem migrują osoby należące do młodszych grup wieku produkcyjnego.
Po osiedleniu się w nowym miejscu podejmują one decyzję o założeniu rodziny
i wpływają na liczbę urodzeń w populacji, do której napłynęły. Ruchy wędrówkowe
mogą się dokonywać nie tylko pomiędzy różnymi krajami (migracje
zewnętrzne), lecz także w podziale miasto–wieś i pomiędzy regionami, co wpływa
na strukturę ludności w poszczególnych częściach danego kraju. Zjawiskiem
coraz częściej występującym w krajach europejskich jest depopulacja określonych
regionów, czyli wyludnianie się połączone ze starzeniem się ludności.
Na obecne zaawansowanie procesu starzenia się ludności w Europie (także
w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie czy Japonii) miała wpływ II wojna światowa,
która doprowadziła do tzw. wojennego cyklu demograficznego. Składał
się on z dwóch faz: destrukcyjnej i kompensacyjnej. Faza destrukcyjna trwa
podczas działań wojennych i okupacji. Charakteryzuje się zwiększoną liczbą
zgonów zarówno wśród żołnierzy, jak i wśród ludności cywilnej. Co więcej, ze
względu na niepewność sytuacji życiowej i odseparowanie członków rodziny
(mężczyźni częściej są zaangażowani w działania wojenne) znacznemu obniżeniu
ulega liczba rodzących się dzieci. To zmniejszenie dzietności zaliczamy do
strat pośrednich będących skutkiem działań wojennych. Wojna zatem wpływa
z jednej strony na zwiększenie liczby zgonów, a z drugiej na spadek liczby
urodzeń. W efekcie działanie tych dwóch czynników powoduje zmniejszenie
liczby ludności. Druga faza wojennego cyklu demograficznego, czyli faza kompensacyjna,
podczas której wzrasta liczba zawieranych związków małżeńskich
oraz liczba urodzeń, trwa po ustaniu działań wojennych. Obecnie żyjąca populacja
osób starszych jest wynikiem m.in. zwiększonej liczby urodzeń w okresie
Change language