Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3.2. Koncepcje reformowania polityki społecznej w kontekście starzenia się ludności… 97
sady wzajemności; oraz że praca jest głównym źródłem poczucia niezależności
i zadowolenia z życia (Szarfenberg, 2008b, s. 413).
Niemniej jednak w literaturze przedmiotu nie ma zgody co do nazwy, zawartości
i zakresu koncepcji aktywnej polityki społecznej. Jak zauważa Arkadiusz
Karwacki (2010, s. 59), postulowane są przynajmniej cztery różne pojęcia, które
łącznie wyznaczają dwa wymiary sporu naukowego: 1) aktywna polityka społeczna;
2) polityka aktywizacji; 3) aktywizująca polityka społeczna; oraz 4) workfare.
Pierwszy wymiar dyskusji dotyczy relacji między koncepcjami workfare a aktywnej
polityki społecznej. Obecne są tu dwa stanowiska: (a) jest to ta sama koncepcja
(ten sam model) polityki społecznej dotycząca odchodzenia od państwa
opiekuńczego; oraz (b) istnieją dwa modele i zarazem bieguny aktywizującej polityki
społecznej: workfare (amerykański; obejmujący instrumenty skłaniające do
zatrudnienia, zapobiegające adaptacji do biernej opieki, uatrakcyjnienie zatrudnienia
na otwartym rynku pracy, uniemożliwianie lub zniechęcanie do pozostawania
na zasiłku i/lub wykonywania pracy subsydiowanej) oraz „model integracji
społecznej” (europejski; ograniczanie wykluczenia społecznego, włączanie
w programy wsparcia szerszych grup niż beneficjenci pomocy społecznej, zorientowanie
działań na możliwość realizacji różnych uprawnień, a nie na zdolność do
pracy, oferowanie uczestnikom programów pomocowych uposażeń pieniężnych).
Drugi wymiar dyskusji dotyczy adekwatności pojęć do logiki i charakteru
wdrażanych interwencji oraz realnych potrzeb. Jest sporem dotyczącym głównie
rozbieżności między koncepcjami 1) vs. 2) i 3). Tu też wyróżnia się dwa
stanowiska: (a) zwrot „aktywna polityka społeczna” wiąże się z pozornymi
działaniami i efektami (niedostatek inwestycji w aktywną politykę rynku pracy
i skuteczną pomoc społeczną), wobec czego postuluje się „aktywizującą politykę
społeczną” jako oczekiwany przyszły zwrot ku inwestycjom w kapitał ludzki,
promocję pracy i aktywność zawodową; oraz (b) pojęcie „polityka aktywizacji”
stosuje się w odniesieniu do bieżących, współczesnych przeobrażeń w polityce
społecznej i ich efektów. Karwacki (2010, s. 59, 68–69) uznaje też, że aktywna
polityka społeczna to idee do realizacji, podczas gdy polityka aktywizacji to
potencjał praktycznej zmiany, który powinien mieć odzwierciedlenie w sferze
instytucjonalnej, podmiotów objętych „profilem nowego rządzenia” (ang. new
governance profile). Przy czym należy zauważyć, że governance – z uwagi na
sugerowaną logikę interwencji, z uwzględnieniem sieci aktorów wykraczających
poza wąskie rozumienie „rządu” – jest tłumaczone także jako „współzarządzanie”
(zob. dyskusja nad tłumaczeniami: Oramus, 2015).
W literaturze przedmiotu obecnych jest przynajmniej kilka definicji aktywnej
polityki społecznej. Szarfenberg (2008b, s. 404) uznaje, iż jest to „system
pozytywnych i negatywnych bodźców adresowanych do niższych warstw społeczeństwa,
które mają zniechęcać do życia ze świadczeń socjalnych i zachęcać
do aktywności zawodowej i odzyskania samodzielności ekonomicznej”. Zakłada
przy tym, że można rozpatrywać tę politykę w szerszym ujęciu, kiedy odnosi się
Change language