Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2.2. Rozumienie aktywności, aktywizacji, produktywności i integracji 57
(realizowanych głównie w czasie wolnym i z nim identyfikowanych) emeryci
stawiani są zatem w gronie tworzącym Veblenowską „klasę próżniaczą” (ang.
leisure class) (Veblen, 1971). W efekcie współczesne społeczeństwa industrialne
i postindustrialne wypracowały stosunkowo prosty i klarowny schemat
stratyfikacyjny lub model cyklu życia, którego podstawą jest wiek metrykalny
warunkujący pozycjonowanie poszczególnych jednostek – młodzi ludzie zdobywają
wykształcenie, dorośli pracują i wychowują dzieci, a starsi wycofują się
na zasłużony wypoczynek na wypracowanej przez lata emeryturze (Morrow-
‐Howell i in., 2015, s. 5).
Obrazowo podział ról w społeczeństwie postindustrialnym przedstawił
Harry R. Moody (1993, s. 28), odwołując się do osiowych wartości tej formacji
społecznej opisanych pierwotnie przez Daniela Bella (1974). Bell zauważył, że
współczesne społeczeństwa można opisać na podstawie rozgraniczenia między
trzema odrębnymi sferami: gospodarką, polityką i kulturą. Jednocześnie każda
z nich jest zdominowana przez trzy odrębne wartości: efektywność, równość
i indywidualną autonomię. Zatem w sferze gospodarczej siłą napędową jest
efektywność maksymalizowania zysków, w polityce dominuje równouprawnienie,
a w dziedzinie kultury – maksymalizacja poczucia indywidualnej wolności.
Właśnie na tej podstawie Moody opracował ogólny schemat ról społecznych
(tabela 10) podejmowanych w wymienionych sferach, dokonując ich podziału
na dwie podstawowe kategorie: role „aktywne” (ang. active) i „zależne” (ang.
subsidiary). Posłużył się nim, aby wykazać, że na opisywanym etapie rozwoju
współczesnych społeczeństw dominuje tendencja do przypisywania osobom
starszym ról pasywnych (zależnych) – niewymagających, ale również często nawet
niedających szansy na wielowymiarowe i zintensyfikowane zaangażowanie,
generujące wartość dodaną dla całego społeczeństwa.
Tabela 10. Podstawowe role w społeczeństwie postindustrialnym
Obszary aktywności
Role społeczne
aktywne
zależne
Gospodarka rynek pracownik konsument
usługi samodzielny/wolontariusz pacjent/klient
Polityka partycypacja obywatel wyborca
motywacja zorientowany na przyszłe członek grupy interesów
pokolenia
Kultura samodoskonalenie twórca/artysta uczący się przez całe życie
duchowość poszukiwacz duchowy członek Kościoła
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Moody (1993, s. 29).
W postindustrialnych społeczeństwach kapitalistycznych gospodarka jest
zdominowana przez rynek stawiający jego uczestnikom określone wymagania,
którym zgodnie z przyjmowaną współcześnie doktryną osoby starsze nie są
Change language