Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2.2. Rozumienie aktywności, aktywizacji, produktywności i integracji 59
nurcie, a przede wszystkim do właściwego odczytywania tworzonych w społeczeństwie
treści kulturowych. Taki rozkład pozycji powoduje również, że osoby
starsze nie są najczęściej postrzegane jako potencjalnie kreatywne i twórcze, co
już samo w sobie stanowi element istotnego wykluczenia. Ponadto także w obszarze
duchowym następuje swoista konsolidacja dotychczasowego podejścia
poszczególnych jednostek, które wraz z odczuwaną intensyfikacją procesu starzenia
skłaniają się najczęściej w kierunku jakościowego wzrostu jaźni w obliczu
śmierci i skończoności. Przejawia się to przede wszystkim w behawioralnych
formach aktywności i uczestnictwa w praktykach religijnych nieobejmujących
już swoim zakresem tendencji do „duchowych poszukiwań” nowych wartości
czy źródeł wiary (Moody, 1993, s. 31–33).
Ciekawą odpowiedzią na opisany schemat ról w społeczeństwie postindustrialnym
jest zaproponowana przez Davida J. Ekerdta (1986, s. 240) „etyka
zajętości” (ang. the busy ethic), służąca – w założeniach autora – społecznej
legitymizacji podejmowanych sposobów spędzania czasu na emeryturze, a tym
samym oswajaniu współczesnej roli emeryta poprzez dostosowanie realizowanych
w jej obrębie schematów działań i aktywności do obowiązujących norm
społecznych. Jak słusznie bowiem zauważa badacz, życie pozbawione obowiązku
pracy jest postrzegane jako „anomalna” cecha dorosłości. Wyjątek stanowi tutaj
jedynie „bezczynność” wynikająca z posiadania odpowiedniego majątku (bogactwa)
lub (społecznie określonej) niezdolności do wykonywania pracy. Poza
tym od wszystkich innych członków społeczeństwa oczekuje się właściwego
zaangażowania w pracę zarobkową. Współczesna polityka emerytalna została
jednak opracowana przede wszystkim jako odpowiedź na warunki intensywnie
rozwijającej się gospodarki rynkowej, w której zaistniało silne zapotrzebowanie
na zastępowanie dotychczasowej kadry przedstawicielami młodszych pokoleń.
Dokonująca się dezaktywizacja zawodowa połączona z pobieraniem świadczeń
emerytalnych wymusiła zatem wypracowanie właściwego podejścia do tej nowej
sytuacji.
Przywołana etyka zajętości ma zatem promować „emerytalny wypoczynek”,
stanowiący analogię do pracy zawodowej pod względem poziomu zaangażowanej
aktywności. Innymi słowy: umożliwia ona odejście od piętna starczej
bezczynności – poprzez wskazywanie szans na podejmowanie nowych lub odnowionych
ognisk zaangażowania przy wykorzystaniu drzemiącego potencjału
i posiadanych wielowymiarowych zasobów starzejącej się części społeczeństwa
(Ekerdt, 1986, s. 241). Rozwijane umiejętności i doświadczenia oraz kapitały (np.
ludzki, społeczny, kulturowy) zgromadzone w trakcie dotychczasowego życia
powinny być zatem wykorzystane do budowania nowych relacji społecznych,
stanowiących podstawę w pozycjonowaniu wzrastającej liczebnie zbiorowości
osób starszych (Caro, Bass, Chen, 1993).
Jak zauważa Robert Morris, „przystąpiliśmy do akceptacji tej ewolucji bez
poważnego pytania, czy jako społeczeństwo możemy, czy też powinniśmy
Change language