Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
18
1. Proces starzenia się populacji – konsekwencje i wyzwania
zawodową (zmiany wykonywanego zawodu) i profesjonalną (dążenia do podnoszenia
kwalifikacji zawodowych) (Szukalski, 2009a, s. 50). Definicja Głównego
Urzędu Statystycznego (GUS) odnosi się do podziału ludności według ekonomicznych
grup wieku, który obejmuje:
••
ludność w wieku przedprodukcyjnym (mężczyźni i kobiety w wieku 0–17 lat),
która nie osiągnęła jeszcze zdolności do pracy;
••
ludność w wieku produkcyjnym, czyli osoby zdolne do pracy (18–59 lat
w przypadku kobiet i 18–64 lata w przypadku mężczyzn) – w podziale na
podgrupy wieku (a) mobilnego (18–44 lata dla mężczyzn i kobiet) i (b) niemobilnego
(45–59 lat w przypadku kobiet i 45–64 lata w przypadku mężczyzn);
••
ludność w wieku poprodukcyjnym, w którym ludzie zazwyczaj kończą aktywność
zawodową (kobiety powyżej 60. roku życia i mężczyźni powyżej
65. roku życia) (Sadowski, 2003f, s. 19; GUS, 2019a).
Odmienny podział na ekonomiczne grupy wieku przedstawiają Marek Góra
i Urszula Sztanderska (2006, s. 36). Obejmuje on:
••
osoby młodsze (15–24 lata), które przygotowują się do wejścia na rynek pracy;
••
grupę wieku środkowego, mobilną zawodowo (25–44 lata, ang. prime age),
w której zwykle aktywność i zatrudnienie są największe, a bezrobocie najniższe;
••
grupę osób starszych, niemobilnych zawodowo (45–64 lata), w której zaczyna
się proces wycofywania się z rynku pracy.
Dodatkowo w grupie niemobilnych zawodowo wyróżnia się podgrupę osób
w wieku przedemerytalnym, poprzedzającym nabycie uprawnień emerytalnych
w powszechnym systemie ubezpieczeń społecznych (mężczyźni 55–64 lub
60–64 lata; kobiety 50–59 lub 54–59 lat) – podejście to wiąże się z obniżonym
wiekiem emerytalnym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (zob. Sadowski, 2003g, s. 23) – oraz podgrupę w wieku
emerytalnym (mężczyźni 65–74 lata lub 65+; kobiety 60–74 lata lub 60+).
1.3. Proces starzenia się populacji – mechanizm zmian
Populacje krajów Unii Europejskiej (UE) należą do jednych z najstarszych na
świecie. Udział osób w wieku 65 lat i więcej (65+) oraz 85 lat i więcej (85+)
w większości krajów należy do najwyższych. Jest to konsekwencja m.in. niskiego
poziomu współczynnika dzietności (w krajach UE kształtuje się on poniżej
prostej zastępowalności pokoleń). Z drugiej strony czynnikiem wpływającym
na zwiększanie się udziału osób starszych jest wydłużanie się trwania życia.
Przemiany w zakresie płodności i umieralności wyjaśnia teoria przejścia
demograficznego. Obrazuje ona tranzycję od reprodukcji rozrzutnej, charakterystycznej
dla społeczeństw tradycyjnych, do reprodukcji oszczędnej – obserwowanej
w społeczeństwach nowoczesnych (Okólski, 1990, s. 14). Jednocześnie
Change language