Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
38
1. Proces starzenia się populacji – konsekwencje i wyzwania
Podstawowe cechy demograficzno-społeczne, tj. wiek, płeć, miejsce zamieszkania,
uzyskiwane dochody i stan zdrowia znacznie różnicują populację osób
starszych. Jednak jeśli chcielibyśmy przedstawić typową, przeciętną osobę starszą,
to byłaby to seniorka. Można zatem podsumować, że starość ma płeć i jest
owdowiałą kobietą. Przedstawione cechy powinny być brane pod uwagę nie
tylko przy projektowaniu działań na rzecz osób starszych na poziomie lokalnym
i centralnym, lecz także w działaniach podejmowanych w ramach przygotowania
do starości oraz działaniach na rzecz aktywizacji osób starszych.
1.6. Współczesne wyzwania związane z procesem starzenia się
Obserwowany w przeszłości oraz prognozowany proces starzenia się populacji
budził i w dalszym ciągu wzbudza różne reakcje w debacie publicznej. Jeszcze
w nie tak odległej przeszłości istotną ich część stanowiły pesymistyczne interpretacje
obserwowanych przemian, tworzące rozbudowaną wizję określoną
przez Ellen M. Gee (2000) „demografią apokaliptyczną” (ang. apocalyptic demography;
voodoo demography). Składały się na nią w główniej mierze obecne
w debacie publicznej od lat 50. XX wieku obawy dotyczące zachwiania dalszego
rozwoju gospodarczego i społecznego. Często mówiło się wówczas o załamaniu
(np. dotychczasowego porządku), kryzysie (np. finansów publicznych), zmierzchu
(np. społeczeństwa nowoczesnego) i upadku (np. rodziny) (Fihel, Okólski,
2014, s. 44). Jeden z nielicznych głosów stojących w opozycji do głównego nurtu
interpretacyjnego wyrażał Frank W. Notestein (1954, s. 38), utrzymujący, że
jako całość „problem starzenia się” wcale nie jest „problemem” dla ludzkości.
Jego zdaniem zupełnym nieporozumieniem jest negatywne postrzeganie tego
swoistego triumfu rozwoju współczesnych społeczeństw, a interpretacje takie
wymagają stosownych korekt. Optymistyczne wizje i analizy zaczęły pojawiać
się już w latach 60. i 70. XX wieku. Wśród ich propagatorów znalazł się m.in.
polski demograf Edward Rosset (1978), który zauważył, że najszybszy rozwój
społeczny i gospodarczy osiągnęły kraje ze znacznym udziałem osób starszych.
Poza tym, gdy jednym z kluczowych czynników starzenia się populacji jest dłuższe
życie, proces starzenia się jest nieunikniony i nabiera charakteru globalnego,
a dalsze zmiany są nieodwracalne (CEB, 2014, s. 16).
Obecnie proces starzenia się populacji nie jest czymś, czego nie rozumiemy.
Nie jest więc już postrzegany jako „katastrofa”, która tylko czeka na nadejście.
W rzeczywistości bowiem stopniowo nabieramy świadomości, że zmiana
struktury ludności daje nam nowe możliwości oraz perspektywy dalszego życia
i rozwoju (Zaidi, 2008, s. 16). Eksperci są zgodni, że globalne starzenie się ma
znaczący wpływ m.in. na międzynarodowe wzorce wzrostu gospodarczego oraz
handlu, migracje społeczne, stabilność systemów rodzinnych, zdolność państw
i społeczności do zapewnienia stabilnego dochodu i usług wsparcia socjalnego
Change language