Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2.2. Rozumienie aktywności, aktywizacji, produktywności i integracji 53
Według Uniwersalnego słownika języka polskiego jest to „pobudzanie do działania,
uaktywnianie; także: wzmaganie się aktywności, ożywianie się” (Dubisz,
2019). Podobnie w Nowym słowniku pedagogiki pracy terminem tym określa
się „wzmożenie i ożywienie działalności” (Nowacki, Korabiowska-Nowacka,
Baraniak, red., 1999, s. 11). Górnikowska-Zwolak (1999, s. 9) wskazuje, iż jest to
„wzmaganie, także wzmaganie się aktywności, uaktywnianie (się)”, a aktywizować
to „czynić aktywnym, pobudzać do działania, ożywiać”. W ujęciu psychologii
bliskie temu znaczenie ma aktywacja jako stan pobudzenia, wzmaganie,
pobudzanie, wzbudzanie, zdolność do działania organizmu lub przygotowanie
do działania (Šmid, 2003, s. 16–17). Jak twierdzi Matusiewicz (1998, s. 12), organizm
ludzki ma właściwość samoczynnej regulacji sił pobudzenia i utrzymuje je
na optymalnym poziomie sprawności funkcjonalnej. Poszczególne osoby różnią
się dążeniem do doznań intensywnych lub stonowanych, niewzbudzających silnych
emocji, co jest następstwem różnic w strukturze motywacyjnej (potrzeb,
popędów, motywów, cech temperamentu, osobowości).
Aktywizacja jest też odmiennie rozumiana w różnych naukach społecznych.
W socjologii wsi i miasta dotyczy stymulowania rozwoju społeczności lokalnej,
jej dążenia do wspólnego dobra i wspólnego dobrobytu mieszkańców poprzez
wywoływanie określonych orientacji i postaw oraz tworzenie zrzeszeń formalnych.
Aktywizacja jest tu procesem, metodą działania, programem i ruchem
społecznym. Zbliżone ujęcie występuje w pedagogice społecznej, gdzie aktywizacja
dotyczy pobudzania aktywności jednostek i kształtowania ich twórczej roli
w środowisku lokalnym (Górnikowska-Zwolak, 1999, s. 10). W naukach o zarządzaniu
wykorzystywany jest zaś termin „aktywizowanie działania”, rozumiany
jako prakseologiczna dyrektywa zalecająca jednostkom bądź całym organizacjom
„dążącym do celu zachowywać się najbardziej aktywnie: nie szczędzić
środków, własnego wysiłku, energii; maksymalnie natężać uwagę; najpełniej
korzystać z aparatury i zachowywać swobodę w operowaniu nią; rozwijać pełnię
inicjatywy; nie pozwalać procesom zależnym od podmiotów przebiegać bez kierownictwa
z ich strony; nie pomijać niczego, co może maksymalnie przybliżyć
te podmioty do celu” (Gasparski, 1981, s. 23; Šmid, 2003, s. 17).
Jako aktywizację zawodową za Nowym słownikiem pedagogiki pracy można
rozumieć „proces wzmożenia działalności zawodowej jednostki podjęty przez
nią samodzielnie (efekt zainteresowań, dążeń itp.) lub pod naciskiem czynników
zewnętrznych jak poradnictwo, współzawodnictwo itp.” (Nowacki, Korabiowska-
‐Nowacka, Baraniak, red., 1999, s. 12). Odmienną definicję na gruncie polityki
społecznej formułuje Możdżeńska-Mrozek (2002b, s. 15), twierdząc, iż jest to
„proces pobudzania aktywności całej populacji lub wybranych grup (kobiety,
młodzież, niepełnosprawni, grupy zawodowe i inni) poprzez: zachęty finansowe;
promowanie wartości lub stylu życia sprzyjających aktywności; usuwanie barier
aktywności, np. ułatwienia służące godzeniu pracy zawodowej z obowiązkami
rodzinnymi, likwidacja barier architektonicznych dla niepełnosprawnych;
Change language