Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
56
2. Formy aktywności i aktywizacja osób w niemobilnym wieku produkcyjnym…
do momentu, w którym organizm odmawiał już posłuszeństwa, zmuszając
poszczególne jednostki do pozostawania na utrzymaniu (wynikającym jedynie
z dobrej woli) członków rodziny, sąsiadów lub lokalnej społeczności i organizacji
charytatywnych, które nie miały obowiązku wspierania i zabezpieczenia bytu
osób starszych (Bass, Caro, Chen, eds., 1993, s. 5–6). Współcześnie jednak mamy
do czynienia z sytuacją skrajnie przeciwną, w której osoby starsze, osiągnąwszy
określony wiek emerytalny, stają się beneficjentami świadczeń stanowiących zabezpieczenie
społeczne ich bytu na dalsze lata życia. Jest to zatem jeden z istotnych
momentów, w którym starzejąca się osoba zmienia swój dotychczasowy
status społeczny. Gdy wchodzimy w „starość”, mamy przed sobą możliwości,
wybory i oczekiwania, które różnią się znacznie od tych, które napotykaliśmy
w młodości i wieku średnim. Nasze zaangażowanie w role i aktywności, które
są postrzegane jako społecznie istotne (więc głównie związane z oficjalnym
rynkiem pracy oraz życiem publicznym), często się zmniejsza (Hinterlong,
Morrow-Howell, Sherraden, 2001, s. 3).
Odwołując się tutaj do jednego z podstawowych podziałów ról społecznych
przypisywanych konkretnym jednostkom na określonych etapach ich życia,
należy wskazać funkcje o charakterze formalnym (instytucjonalnym), które
są zazwyczaj szczegółowo zdefiniowane i przypisują konkretne pozycje i atrybuty
(prerogatywy) pełniącym je jednostkom utrzymującym się dzięki temu
w głównym nurcie społecznym; oraz funkcje nieformalne (pozainstytucjonalne),
które pozbawione są jasno określonych elementów, co wynika głównie z ich
ograniczonego znaczenia dla społeczeństwa. W tym dychotomicznym układzie
pozycja seniorów emerytów budowana jest współcześnie głównie na podstawie
przypisywania im nieformalnych ról drugoplanowych. Ten proces dewaluacji
jest dość uniwersalny dla całej grupy ludzi, którzy muszą indywidualnie dążyć
do przystosowania się do starości jako nowej i innej niż dotychczasowe fazy swojego
życia. Pomimo znaczącego postępu w zakresie utrzymywania zdrowia oraz
witalności (fizycznej i psychicznej) do późnych lat życia wiele osób starszych
znacząco ogranicza uczestnictwo w życiu społecznym i realizację czołowych ról
społecznych (Hinterlong, Morrow-Howell, Sherraden, 2001, s. 4).
W ogólnym przeświadczeniu utrwalane jest przekonanie, że osoba przechodząca
na emeryturę staje się jednocześnie społecznie nieproduktywna, ponieważ
w sensie ekonomicznym podejmowane przez nią aktywności nie przynoszą
żadnych bezpośrednich korzyści (Białożyt, 2015, s. 94). Na zjawisko to
zwrócił uwagę już w połowie ubiegłego wieku Ernest W. Burgess (1960), który
dokonując analizy sytuacji kształtującej się głównie w wysoko rozwiniętych
społeczeństwach przechodzących już etap silnej industrializacji (a więc postindustrialnych),
pozycje osób starszych określił jako „role bez roli” (ang. roleless
role). W obowiązującym układzie wartościowej i produktywnej działalności na
gruncie zawodowym zestawianej w opozycji do nierentownych i nieproduktywnych
aktywności podejmowanych poza oficjalnym rynkiem pracy i gospodarką
Change language