Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.
**
The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject (Polish and foreign). The publication is addressed to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
22
1. Proces starzenia się populacji – konsekwencje i wyzwania
powojennym. Pokolenie wyżu demograficznego zwane baby boomers stanowią
osoby urodzone w latach 1946/1947–1958/1960. Generacja ta obecnie znajduje się
już w fazie starości lub ostatnie jej roczniki wchodzą w starość. Tak więc liczba
obecnie żyjących osób starszych jest konsekwencją zdarzeń demograficznych,
które miały miejsce 60–100 lat temu.
Zmniejszenie się liczby zgonów wśród ogółu ludności, a szczególnie wśród
niemowląt i dzieci, przy jednoczesnym powojennym wzroście liczby urodzeń
spowodowało „odmłodzenie” struktury ludności według wieku. Graficznie
zmiana ta jest obrazowana przez poszerzenie się podstawy piramidy wieku.
Jednak postępująca redukcja liczby urodzeń w kolejnych latach przy jednoczesnym
wydłużaniu się trwania życia prowadzi do starzenia się struktury
ludności według wieku, a jej graficzne przedstawienie zaczyna przybierać kształt
prostokąta. Struktura ludności obrazowana takim kształtem nazywana jest
ustabilizowaną. Jednak wraz z dalszym spadkiem liczby urodzeń i wydłużaniem
się trwania życia ludzkiego piramida wieku ludności zaczyna przypominać
odwrócony trójkąt i nazywana jest mushroom pyramid (co bywa tłumaczone
jako „piramida o kształcie pieczarki”). Drugim obserwowanym procesem jest
tzw. starzenie się piramidy u wierzchołka. Na skutek wydłużania się trwania
życia pojawia się coraz więcej osób w starszych grupach wieku, tym samym
rozszerzeniu ulega górna część piramidy. Aktualnie sytuacja demograficzna
żadnego kraju nie odpowiada jeszcze strukturze ludności idealnie wpisującej
się w „kształt pieczarki”, ale w 2060 roku już większość krajów Europy będzie
charakteryzować się taką strukturą.
Zjawiskiem wpływającym na utrzymywanie się niskiej dzietności jest obserwowane
w większości krajów należących do krajów o wysokich i średnich
dochodach tzw. drugie przejście demograficzne (Van de Kaa, 1987, s. 9–11).
Zmiany związane z tym procesem zachodzące w strukturze i funkcji rodziny,
a także formach życia rodzinnego powodują utrzymywanie się niskiej dzietności
na poziomie niezapewniającym prostej zastępowalności pokoleń. Zjawisko
to powoduje dalsze postępowanie procesu starzenia się populacji. Częstsze
występowanie nowych form życia rodzinnego – takich jak m.in. związki kohabitacyjne
(wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie gospodarstwa domowego
przy jednoczesnym braku sformalizowania związku) czy związki typu „życie
osobno razem” (ang. living apart together; LAT), cechujące się brakiem
wspólnego zamieszkiwania – wpływa na skłonność do posiadania potomstwa.
W konsekwencji dalszego spadku współczynnika dzietności i utrzymywania
się go na niskim poziomie, przy jednoczesnym dalszym wydłużaniu się trwania
życia, obserwowany jest tzw. proces podwójnego starzenia się ludności.
Polega on na dynamicznym wzroście udziału w populacji osób starszych osób
w najstarszych grupach wieku, tj. powyżej 80. lub 85. roku życia. Akceleracja
procesu podwójnego starzenia się stwarza dodatkowe wyzwania zarówno dla
poszczególnych jednostek, jak i dla całego społeczeństwa. O ile proces starzenia
Change language